Rośliny przemysłowe w Polsce i na świecie - przykłady

Rośliny uprawne uprawiane jako surowiec produkcyjny zakładów oraz całych galęzi przemysłu to inaczej rośliny przemysłowe.

Zaliczamy do nich:
- rośliny oleiste (np. rzepak, słonecznik, olejowiec gwinejski),
- rośliny włókniste (np. len, konopie siewne, bawełna),
- niektóre rośliny okopowe (np. ziemniak jako surowiec gorzelni – zakładów produkujących wysokoprocentowe alkohole, czy burak cukrowy przerabiany na cukier),
- rośliny lecznicze,
- rośliny olejkodajne,
- niektóre rośliny specjalne, takie jak tytoń, chmiel, kauczukowiec, czy wiklina.
Część z nich jest też klasyfikowana jako rośliny żywieniowe (rośliny oleiste, rośliny okopowe, a używki takie jak tytoń jako rośliny pseudospożywcze).

Surowce roślinne są oczywiście wykorzystywane przez przemysł spożywczy, ale z reguły nie traktujemy ich jako rośliny przemysłowe, ale rośliny żywieniowe (za wyjątkiem roślin przerabianych na etanol – zazwyczaj spożywany w postaci wysokoprocentowych alkoholi, ale też wykorzystywany w Brazylii jako paliwo, czy jako alkohol techniczny w przemyśle farmaceutycznym i jako rozpuszczalnik w przemyśle chemicznym). Rośliny włókniste dostarczają podstawowych surowców przemysłu włókienniczego. Oleje produkowane z roślin oleistych poza przeznaczeniem spożywczym stosowane są w produkcji kosmetyków, biopaliw przez przemysł paliwowy i niektórych produktów malarskich, czy lakierniczych (m.in. olej z nasion drzewa tungowego). Kauczukowiec (drzewo kauczukowe) dostarcza surowca (białe mleczko - lateks) do produkcji kauczuku naturalnego. Obecnie większość produktów gumowych wykonywana jest z zamienników kauczuku naturalnego (kauczuku syntetycznego), w dalszym jednak ciągu ma on zastosowanie w produkcji wyspecjalizowanych wyrobów, takich jak rękawice chirurgiczne. Surowce roślinne są też powszechnie stosowane przez przemysł farmaceutyczny (rośliny lecznicze – np. żeń szeń) i kosmetyczny (rośliny olejkodajne – róża, lawenda i inne).

Rośliny oleiste zawierają w suchej masie nasion lub miąższu owoców ponad 15% tłuszczów. Uzyskiwane z nich tłuszcze mogą mieć postać stałą lub płynną (oleje roślinne). Wykorzystywane są w gospodarstwach domowych (m.in. do gotowania i pieczenia) oraz w przemyśle cukierniczym i piekarniczym, konserwowym i rybnym, a także do produkcji farb, lakierów, impregnatów, kosmetyków, leków (olej z wiesiołka dwuletniego) i do smarowania silników (rzadko).
Wśród roślin oleistych największy udział w produkcji tłuszczy roślinnych mają: olejowiec gwinejski (palma oleista), którego plantacje o areale 15,9 mln ha (2010) zlokalizowane są w krajach charakteryzujących się klimatem gorącym, wilgotnym oraz soja (areał upraw 102 mln ha w 2010 roku), typowa dla klimatów podzwrotnikowych i umiarkowanych, będąca też ważnym źródłem białka (stąd jest ważnym składnikiem diety wegetariańskiej). Inne ważne rośliny oleiste to: rzepak (uprawiany na żyznych glebach w klimacie umiarkowanym, wilgotnym – powierzchnia upraw w 2010 roku wynosiła 32 mln ha), orzeszki ziemne (uprawiany w klimatach gorących, niezbyt wilgotnych – powierzchnia upraw w 2010 roku wynosiła 25,4 mln ha), słonecznik (najlepiej rosnący na żyznych glebach w klimacie umiarkowanym, kontynentalnym – areał upraw w 2010 roku wynosił 23 mln ha) i typowa dla klimatu śródziemnomorskiego oliwka (areał upraw w 2010 roku wynosił 9,6 mln ha). Wśród innych roślin oleistych (ponad 200 gatunków) można wymienić ponadto: len zwyczajny, dynię, winorośl właściwą, bawełnę, sezam indyjski, migdałowiec pospolity, kukurydzę zwyczajną, kakaowiec właściwy, czy owoce palmy kokosowej.

Rośliny dostarczające naturalne włókna do wyrobu tkanin, mat, szczotek i innych produktów to rośliny włókniste (lub inaczej włóknodajne). Ludzie wykorzystują około tysiaca roślin włóknistych. Włókna uzyskiwane są z łodyg (np. lnu), liści (np. agawa sizalska) lub włosków na nasionach (np. bawełna), czy owocach (palma kokosowa).
Największe znaczenie mają: bawełna, juta i agawa sizalska. Różne gatunki bawełny w stanie dzikim występują na słabo nawodnionych obszarach niemal wszystkich kontynentów (poza Australią). Pozyskiwane z niej (w największym stopniu z pochodzącej z Ameryki Środkowej bawełny kosmatej) włókno służy głównie do wytwarzania najbardziej popularnej w przemyśle włókienniczym tkaniny - bawełny. Bawełna jest rośliną dość wymagającą jeśli chodzi o warunki termiczne i usłonecznienie i mniej wymagające w odniesieniu do ilości wilgoci. To właśnie w klimacie gorącym (w Egipcie, Ameryce Środkowej i Indiach) jest ona od tysięcy lat uprawiana w celu produkcji lekkich tkanin. Włókna bawełny przetworzone w bawełnę strzelniczą służą do produkcji prochu strzelniczego. Areał upraw bawełny wynosił w 2010 roku 31,8 mln ha. Także juta (areał w 2010 roku 1,2 mln ha) i agawa sizalska (areał w 2010 roku 0,4 mln ha) uprawiane są w obszarach klimatu gorącego – juta w klimacie wilgotnym, agawa w klimacie suchym. Dostarczają one twardych, wytrzymałych włókien wykorzystywanych w produkcji worków, mat i powrozów.
Inne ważne rośliny włókniste to len zwyczajny, konopie siewne, rafia, czy niektóre palmy

Autor: dr Krzysztof Jarzyna z Instytutu Geografii UJK w Kielcach

Polecamy również:

  • Czynniki rozwoju rolnictwa - pozaprzyrodnicze i przyrodniczne - geografia

    Czynniki (albo inaczej uwarunkowania) rozwoju rolnictwa to warunki, które decydują o charakterze rolnictwa danego kraju i regionu. Więcej »

  • Typy rolnictwa na świecie (rolnictwo ekstensywne, intensywne, pierwotne, tradycyjne i in.) - geografia

    Wyróżniając typy rolnictwa lub inaczej systemy rolniczego gospodarowania (i zaliczając produkcję rolniczą danego obszaru do określonego typu) uwzględniamy 3 główne kryteria: - cechy społeczne i własnościowe rolnictwa (związane z własnością ziemi uprawnej), - cechy produkcyjne rolnictwa (związane z... Więcej »

  • Rośliny żywieniowe

    Rośliny żywieniowe albo inaczej alimentacyjne lub spożywcze wykorzystywane są przez ludzi jako pożywienie. Spośród ponad 1,5 tys. uprawianych na świecie gatunków roślin żywieniowych około 50 uprawianych jest na skalę masową.Wyróżniamy wśród nich: rośliny zbożowe (ryż, pszenica,... Więcej »

  • Rośliny pastewne

    Rośliny uprawiane na paszę (pożywienie) dla zwierząt hodowlanych to inaczej rośliny pastewne. Część z nich jest również uprawiana jako rośliny żywieniowe i przemysłowe (np. ziemniak). Więcej »

  • Zwierzęta hodowlane na świecie - geografia

    Zwierzęta hodowlane to zwierzęta udomowione lub dzikie/nie udomowione (jeleniowate, zwierzęta futerkowe, strusie, krokodyle i inne), które są chowane (mają zapewnione pożywienie, schronienie oraz możliwość odpoczynku i  rozrodu) w gospodarstwach rolnych, na specjalistycznych fermach, w laboratoriach i w... Więcej »

Komentarze (0)
Wynik działania 2 + 1 =
Ostatnio komentowane
Niga
• 2025-02-17 12:10:09
Fajnie, dziękuję
• 2025-02-13 21:09:19
nie wiem po co takie łatwe działanie
• 2025-02-04 15:03:23
W planie wydarzeń punkt 1 i 2 powinny być zamienione miejscami.
• 2025-01-29 19:30:27
Jest tu zawarte wiele niezbędnych oraz interesujących informacji o twórcy i artyście jakim...
• 2025-01-26 10:13:01