Czynniki (albo inaczej uwarunkowania) rozwoju rolnictwa to warunki, które decydują o charakterze rolnictwa danego kraju i regionu.
Zazwyczaj wyróżnia się uwarunkowania:
- wewnętrzne rozwoju rolnictwa (związane ze strukturą własnościową ziemi - prywatna, państwowa, wspólna, wielkością gospodarstw rolnych, zasobami ludności rolniczej oraz poziomem jej wykształcenia i zasobami kapitału – środków pieniężnych posiadanych przez producentów rolnych, jak również z kulturą rolną – stosowanymi zabiegami agrotechnicznymi)
oraz uwarunkowania zewnętrzne rozwoju rolnictwa.
Wśród uwarunkowań zewnętrznych wyróżniane są:
- przyrodnicze uwarunkowania rozwoju rolnictwa
i pozaprzyrodnicze uwarunkowania rozwoju rolnictwa.
Do uwarunkowań przyrodniczych należą:
- rzeźba terenu (w obszarach o nachyleniu stoków przekraczającym 30° stosuje się tarasowanie pól i specjalne metody uprawy ziemi – np. orkę wzdłuż poziomic, ograniczają one erozję gleb),
- agroklimat
(największe znaczenie mają warunki termiczne – obok roślin mało wymagających występują rośliny ciepłolubne, np. herbata, czy kawa oraz warunki opadowe decydujące o ilości wody dostępnej dla roślin uprawnych i zwierząt hodowlanych),
- gleby (jej naturalna żyzność – czyli zdolność do zaspakajania potrzeb roślin, urodzajność gleby, czyli zdolność gleby do wydawania plonu, zależy poza żyznością gleby od stosowanych zabiegów agrotechnicznych)
i warunki wodne (czasami wymagają melioracji wodnych – odwodnień lub nawodnień).
Do uwarunkowań pozaprzyrodniczych należą:
- poziom rozwoju społeczno-gospodarczego kraju lub regionu (ale też jego historia społeczno-gospodarcza),
- poziom urbanizacji i uprzemysłowienia (w tym rozwój branży przemysłu przetwarzających surowce rolne – przede wszystkim przemysłu spożywczego) kraju i regionu – ludność miast i przemysł to rynki zbytu produktów rolnictwa, przemysł dostarcza tez środków produkcji (maszyn rolniczych, nawozów sztucznych, środków ochrony roślin),
- dostępność komunikacyjną regionów produkcji rolnej (umożliwia tani wywóz produktów rolnych),
- wpływ rynku zbytu produktów rolnych,
- istnienie (lub nie) ośrodków badawczych nauk rolniczych i jednostek doradztwa rolnego,
- agropolityka (polityka rolna) państwa i organizacji ponadpaństwowych (np. Unii Europejskiej), której celem jest z jednej strony zabezpieczenie produkcji żywności dla ludności, z drugiej zaś utrzymanie stabilnych dochodów rolników przez wpływanie na wielkość produkcji, np. przez dopłacanie do odłogowania ziemi,
jak również wspieranie eksportu płodów rolnych.