Układ pokarmowy
Układ pokarmowy ssaków składa się z jamy gębowej, gardzieli, przełyku, żołądka, jelita cienkiego i grubego zakończonego odbytnicą. Jama gębowa otoczona jest wargami. Znajduje się w niej język, ujścia trzech par ślinianek oraz zęby umieszczone w zębodołach. Ssaki z nielicznymi wyjątkami są heterodontyczne (dorosłe stekowce, walenie fiszbinowe oraz homodontyczne walenie zębowce), co oznacza, że ich zęby są zróżnicowane. Wyróżniamy zęby przednie: siekacze i kły oraz policzkowe: przedtrzonowe i trzonowe. Maksymalna liczba zębów wynosi 44 i występuje u niektórych owadożernych ssaków. U poszczególnych grup ssaków część zębów może ulegać redukcji (np. brak kłów u kopytnych i gryzoni), a pozostałe ulegają różnym modyfikacjom związanym z rodzajem i sposobem pobierania pokarmu (różna powierzchnia zębów policzkowych – stożkowata u drapieżnych, guzkowata u wszystkożernych, listewkowata u roślinożernych). Ssaki posiadają dwa pokolenia zębów: mleczne (siekacze, kły i trzonowe) i stałe. Żołądek ssaków wykazuje dużą różnorodność kształtów i rozmiarów. Najbardziej rozbudowany jest u przeżuwaczy, u których składa się ze żwacza, czepca, ksiąg i trawieńca. Jelito może być długie (u roślinożerców zjadających trudno strawny pokarm) lub stosunkowo krótkie (u drapieżców). Do przedniego odcinka jelita cienkiego, czyli dwunastnicy uchodzą przewody dwóch gruczołów: trzustki i wątroby. W tylnej części jelita cienkiego odbywa się wchłanianie cukrów prostych, aminokwasów i kwasów tłuszczowych. W jelicie grubym odbywa się wchłaniania wody i formułowanie kału, który jest wydalany przez odbyt. Na granicy jelita cienkiego i grubego występuje jelito ślepe (dobrze rozwinięte u roślinożerców, zredukowane do wyrostka robaczkowego u człowieka).
 |
|
Anatomia kota domowego/Persian Poet Gal (23.07.2007)/commons.wikimedia.org |
Układ wydalniczy zbudowany jest z parzystych nerek i moczowodów, pęcherza moczowego oraz cewki moczowej. Nerki typu zanercza mają na ogół fasolowaty kształt i leżą po bokach kręgosłupa w części lędźwiowej. Wyróżnić w nich możemy część zewnętrzną – korową i wewnętrzną – rdzeniową. Cewka moczowa u stekowców uchodzi do kloaki, a u łożyskowców otworem wydalniczym oddzielnym od dróg płciowych i pokarmowych. Cewka moczowa samców służy także do wyprowadzania nasienia. Głównym produktem przemiany związków azotowych jest u ssaków mocznik.
Układ nerwowy
Ssaki mają najlepiej rozwinięty spośród wszystkich zwierząt układ nerwowy. Szczególnie dobrze uorganizowany jest mózg, który ma stosunkowa duże rozmiary w porównaniu z wielkością ciała ssaka. Najsilniej rozwiniętą częścią mózgu jest kresomózgowie (przykrywa śródmózgowie i międzymózgowie), którego półkule pokryte są silnie pofałdowaną korą mózgową (zbudowaną z istoty szarej i białej). Dzięki rozwojowi w korze mózgowej ośrodków wyższych czynności nerwowych ssaki odznaczają się dużą inteligencja oraz posiadają zdolność uczenia się. Dobrze rozwinięty jest także móżdżek, który pokryty jest korą móżdżku i podzielony na dwie półkule. Znajdują się w nim ośrodki równowagi i koordynacji ruchowej. Słabo natomiast jest rozwinięte śródmózgowie, co związane jest z rozwojem w kresomózgowiu płatów potylicznych, w których znajdują się ośrodki wzrokowe. Rdzeń przedłużony jest charakterystycznie esowato wygięty. Od mózgu ssaków odchodzi 12 par nerwów czaszkowych.
Dobrze rozwiniętym zmysłem u ssaków jest węch ( u człowieka stosunkowo słabo) oraz słuch. U ssaków jako u jedynych kręgowców występują małżowiny uszne oraz trzy kosteczki słuchowe (strzemiączko, młoteczek i kowadełko). Innym ważnym zmysłem ssaków jest też dotyk (wąsy dotykowe u ssaków prowadzących nocny tryb życia, dobrze unerwiona skóra). Stosunkowo mniej ważnym zmysłem jest wzrok (z wyjątkiem naczelnych). Oko ma budowę typową dla kręgowców a jego akomodacja następuje w wyniku zmiany kształtu soczewki.