Ssaki są rozdzielnopłciowe. Układ rozrodczy męski składa się z parzystych jąder i nasieniowodów oraz prącia, które jest narządem kopulacyjnym. Na ogół jądra umieszczone są z skórnym worku, czyli mosznie. Znajdują się więc poza jamą ciała, dzięki czemu nie są narażone na zbyt wysoką temperaturę, co ma korzystny wpływ na produkowane w nich plemniki. W skład spermy oprócz plemników wchodzi też wydzielina gruczołu krokowego (prostaty), który znajduje się u nasady prącia. Układ rozrodczy żeński łożyskowców składa się z parzystych jajników i jajowodów, macicy oraz pochwy (u stekowców i torbaczy występuje podwójna macica). Zapłodnienie jest wewnętrzne. Plemnik łączy się z komórką jajową (produkowaną przez jajnik) w jajowodzie. Dalszy rozwój zygoty, a później zarodka odbywa się w macicy.
Większość współczesnych ssaków jest łożyskowcami, co oznacza, że w ich rozwoju pojawia się narząd zwany łożyskiem. Powstaje on z błon płodowych zarodka oraz części macicy matki. Dzięki łożysku zarodek (a później płód) pobiera z krwiobiegu matki substancje odżywcze i tlen, a oddaje szkodliwe produkty przemiany materii oraz dwutlenek węgla.
Większość ssaków jest żyworodna. Wyjątkiem są stekowce (np. dziobak), które są jajorodne. U kolczatek oraz torbaczy młode rozwijają się wewnątrz torby znajdującej się na brzuchu samicy.
Wszystkie młode ssaki odżywiają się mlekiem matki, które jest produkowane w specjalnych gruczołach mlekowych (będących przekształconymi gruczołami potowymi).
 |
|
Młody pawian płaszczowy ssący samicę/Christian Jansky (28.03.2007)/commons.wikimedia.org |
Stekowce zlizują mleko z brzucha matki, pozostałe ssaki ssą je przez brodawki sutkowe, które występują w różnej liczbie. Ssaki, u których w miocie rodzi się jedno młode (np. walenie, słonie, naczelne) mają jedną parę sutków. Te zaś, które mają liczne potomstwo (np. psy, koty, świnie) posiadają większą liczbę gruczołów mlekowych.
U ssaków często występuje dymorfizm płciowy. Samce zazwyczaj są większe od samic i różnią się od nich wyglądem (mają okazałe poroża, kły, grzywę itp.). W czasie rui następuje kojarzenie par w celach reprodukcyjnych. Towarzyszą temu różne złożone zachowania godowe, w czasie których ssaki przekazują swoim przyszłym partnerom (a także rywalom) różne sygnały chemiczne (feromony), wizualne, czy słuchowe (np. rykowisko jeleni). Ssaki przystępują do rozrodu cyklicznie – raz lub kilka razy do roku (psy zwykle dwa razy do roku, myszy kilka razy). Samice mają silnie rozwinięty instynkt macierzyński i długo opiekują się swoim potomstwem, które jest mniej lub bardziej samodzielne (ssaki drapieżne są ślepe i bezbronne, kopytne zaraz po urodzeniu widzą i są w stanie chodzić). W porównaniu z innymi kręgowcami ssaki osiągnęły największy sukces rozrodczy.