Rośliny są fotoautotrofami, tj. wykorzystują energię świetlną do syntezy związków organicznych w procesie fotosyntezy. Substratami dla tej reakcji są pobrane ze środowiska: woda oraz dwutlenek węgla. Do prawidłowego przeprowadzania fotosyntezy rośliny musiały wykształcić wydajny transport substratów i asymilatów oraz dobrze przystosować się do wymiany gazowej.
Transport substratów i asymilatów fotosyntezy
W organizmach roślin wielokomórkowych wyróżnia się transport bliski (pomiędzy sąsiadującymi komórkami) oraz transport daleki (pomiędzy organami rośliny), zachodzący z wykorzystaniem tkanek przewodzących - drewna i łyka (ksylemu i floemu). Pobieranie wody z gleby jest możliwe, dzięki gradientowi potencjału wody - cytoplazma włośników ma niższy potencjał wodny niż roztwór glebowy, przez co woda przenika do komórek rośliny na zasadzie osmozy. Dodatkowo transport jest wspomagany podciśnieniem wywołanym siłą ssącą liścia, która powstaje podczas transpiracji (jest mechanizmem biernym). W okresie wiosennym, gdy rośliny nie wykształciły jeszcze liści, pobór wody poprawia parcie korzeniowe — mechanizm czynny, który wymaga od rośliny nakładów energetycznych. Transport wody i soli mineralnych z korzeni do łodygi i dalej do liści odbywa się w naczyniach i cewkach drewna. Ruch wody w wiązkach przewodzących jest wspierany przez właściwości samej wody tj. kohezję i adhezję, które wynikają z jej napięcia powierzchniowego.
Produkty fotosyntezy, głównie w postaci sacharozy, są transportowane za pośrednictwem komórek łyka - rurek i komórek sitowych. Transport sacharozy z miękiszu asymilacyjnego do wiązek przewodzących wymaga nakładów energii (w postaci ATP), ponieważ przebiega odwrotnie do gradientu stężeń. Przenikająca do komórki sitowej sacharoza obniża jej potencjał i indukuje napływ wody, której ruch przemieszcza również sacharozę. Komórka, do której sacharoza jest transportowana, ponownie musi zużyć energię do jej pobrania. Następnie sacharoza jest zużywana lub magazynowana w postaci skrobi.
Adaptacja roślin do wymiany gazowej
Rośliny przystosowały się do sprawnej wymiany gazowej dzięki wykształceniu liści oraz aparatów szparkowych. Liście tworzą dużą powierzchnię, na której dochodzi do wymiany gazowej, aparaty szparkowe kontrolują jej intensywność. Otwieranie się i zamykanie aparatów szparkowych zależne jest od ciśnienia osmotycznego komórek przyszparkowych, które świadczy o nawodnieniu rośliny. U roślin zielnych aparaty szparkowe występują również na powierzchni łodyg, a w przypadku korkowacenia łodygi, funkcję aparatów szparkowych przejmują przetchlinki.