Ruch jest objawem życia, charakterystycznym zarówno dla organizmów zwierzęcych jak i roślinnych. Zdolność wykonywania ruchów jest wyraźniejsza u zwierząt, u których dominuje ruch lokomocyjny, pozwalający na aktywną zmianę miejsca. U roślin, które związane są silnie z podłożem, poruszać się mogą jedynie organy, lub ich części (wyjątek stanowią gamety mszaków i paprotników, które mogą poruszać się w wodzie za pomocą wici). Różny jest także mechanizm ruchu. U zwierząt związany jest on głównie z kurczeniem się cząsteczek białka, a u roślin ze wzrostem lub zmianą turgoru.
Mechanizmy ruchu u roślin:
1. Ruchy wzrostowe (elongacyjne) polegają na niejednakowym wzroście dwóch przeciwległych stron organu (np. łodygi czy korzenia), który wywołany jest nierównomiernym stężeniem auksyn. Skutkuje to tym, że jedna strona organu rośnie szybciej niż druga powodując jego wygięcie, które jest tym silniejsze im wyraźniejsza jest różnica wzrostu. Ten mechanizm jest obserwowany głównie w ruchach tropicznych i w niektórych nastycznych.
2. Ruchy turgorowe opierają się na zmianach turgoru, które wpływają na zmiany komórek. Spadek ciśnienia turgorowego komórki o napiętych, elastycznych ścianach prowadzi do zmniejszenia jej rozmiarów, a wzrost turgoru powoduje zjawisko odwrotne. Ten mechanizm jest obserwowany w ruchach nastycznych.
Rodzaje ruchu:
Ruchy roślin polegające na wyginaniu, skręcaniu lub obrocie ich organów podzielić możemy na dwa podstawowe rodzaje:
• tropizmy, które wywołane są ukierunkowanymi bodźcami;
• nastie, które są niezależne od działania bodźca kierunkowego;
 |
| Fototropizm rośliny doniczkowej/Tangopaso (06.02.2011)/commons.wikimedia.org |
Ponadto u roślin spotykamy także taksje, czyli reakcje ruchowe polegają na zmianie miejsca przez biorące w nich udział komórki rozrodcze czy organelle. Wyróżniamy:
• fototaksję – ukierunkowany ruch chloroplastów w kierunku światła (fototaksja dodatnia) lub przy zbyt intensywnym oświetleniu w kierunku przeciwnym (fototaksja ujemna);
• chemotaksję – ruch komórek rozrodczych wywołany aktywnymi substancjami chemicznymi;