Traktat lizboński jest to umowa międzynarodowa zwana w swej wersji roboczej „traktatem reformującym” Unię Europejską. Został on podpisany 13 grudnia 2007 roku w portugalskiej Lizbonie. Wszedł w życie 1 grudnia 2009 roku.
Traktat miał pomóc Unii Europejskiej w sprostaniu wyzwaniom, jaki stawiał przed nią i jej narodami, XXI wiek. Położono w nim nacisk na reformę i modernizację struktur unijnych. Podkreślono, że UE musi sprostać oczekiwaniom społecznym i być bardziej demokratyczna, otwarta, przejrzysta oraz skuteczna w działaniu zwłaszcza w obszarze postępującej globalizacji, zmian klimatycznych, zrównoważonego rozwoju oraz bezpieczeństwa.
Najważniejsze postanowienia traktatu:
-
zmniejszenie komisarzy europejskich do 18
-
zwiększenie liczby eurodeputowanych dla Włoch
-
wprowadzenie stanowiska Przewodniczącego Rady Europejskiej
-
niewygasalność „kompromisu z Janiny”
-
dążenie do „solidarności energetycznej”
-
Karta praw podstawowych
-
wprowadzenie stanowiska wysokiego przedstawiciela Unii ds. zagranicznych i polityki bezpieczeństwa
-
przyznanie Polsce dodatkowego europosła
-
pośrednia inicjatywa ustawodawcza obywateli wymagać będzie zebrania 1 miliona głosów w danej sprawie
-
od 2009 roku parlament Europejski będzie miał maksymalnie 750 europosłów
-
decyzje unijne od 2014 roku będą podejmowane za pomocą „podwójnej większości”
-
wzmocniono rolę Parlamentu Europejskiego, który wyposażono w noce kompetencje w dziedzinie prawodawstwa unijnego, budżetu i umów międzynarodowych
-
wzmocniono rolę parlamentów krajowych państw członkowskich, które w większym zakresie mogły brać udział w pracach UE
-
zreformował instytucje sądownicze unii, powołał Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej
-
Europejski Bank Centralny otrzymał status instytucji unijnej
-
określono procedurę wyjścia kraju członkowskiego z UE