W skład Unii Europejskiej obecnie (2013 r.) wchodzi 28 państw europejskich. Między poszczególnymi krajami członkowskimi Unii można zauważyć jednak bardzo wyraźne różnice, nie tylko dotyczące czasu przyłączenia do Unii, ale także kwestii historycznych, ekonomicznych i społecznych. Oczywiście różnice dotyczą także takich spraw, jak choćby wielkość kraju i liczba ludności. W związku z tym Unia Europejska nie stanowi jednolitej organizacji, ale konieczne jest podejmowanie w jej ramach działań na zasadzie konsensusu – lub przynajmniej kompromisu – który stanie się akceptowalny przez odmienne interesy poszczególnych krajów członkowskich.
Możemy wyróżnić kraje tak zwanej „starej Unii” – jest ich piętnaście. Do nich zaliczamy kraje założycielskie Europejską Wspólnotę Węgla i Stali (i późniejszych organizacji europejskich), a także wszystkie państwa które zostały przyłączone do UE do 2000 r. Są to (w nawiasie podano daty przyłączenia do UE, po myślnikach - stolice):
• Belgia (1952) - Bruksela
• Francja (1952) - Paryż
• Holandia (1952) - Amsterdam/Haga
• Luksemburg (1952) - Luksemburg
• Włochy (1952) - Rzym
• Niemcy (1952) - Berlin
• Irlandia (1973) - Dublin
• Dania (1973) - Kopenhaga
• Wielka Brytania (1973) - Londyn
• Grecja (1981) - Ateny
• Hiszpania (1986) - Madryt
• Portugalia (1986) - Lizbona
• Austria (1995) - Wiedeń
• Finlandia (1995) - Helsinki
• Szwecja (1995) - Sztokholm
Po 2000 r. do UE dołączyło jeszcze 13 państw europejskich:
• Cypr (2004) - Nikozja
• Czechy (2004) - Praga
• Estonia (2004) - Tallin
• Litwa (2004) - Wilno
• Łotwa (2004) - Ryga
• Malta (2004) - Valetta
• Polska (2004) - Warszawa
• Słowacja (2004) - Bratysława
• Słowenia (2004) - Lublana
• Węgry (2004) - Budapeszt
• Rumunia (2007) - Bukareszt
• Bułgaria (2007) - Sofia
• Chorwacja (2013) - Zagrzeb
Oprócz wymienionych państw członkowskich można wymienić również kraje, które kandydują do UE. Są to: Była Jugosłowiańska Republika Macedonii, Czarnogóra, Islandia, Serbia oraz Turcja. Być może w przyszłości kandydatami do UE staną się także: Kosowo, Bośnia i Hercegowina oraz Serbia.