Odpust jest to darowanie przed Bogiem kary doczesnej za grzechy, zgładzone już co do winy. Dostępuje go chrześcijanin odpowiednio usposobiony i pod pewnymi, określonymi warunkami, za pośrednictwem Kościoła, który jako szafarz owoców odkupienia rozdaje i prawomocnie przydziela zadośćuczynienie ze skarbca zasług Chrystusa i świętych. Odpust jest cząstkowy albo zupełny zależnie od tego, czy od kary doczesnej należnej za grzechy uwalnia w części czy w całości. (definicja papieża Pawła VI, konst. apost. Indulgentiarum doctrina, normy 1-3.)
Odpust – warunki
Warunkiem każdego odpust zarówno zupełnego, jak i częściowego, jest:
1) Spowiedź sakramentalna lub bycie w stanie łaski uświęcającej;
2) Przyjęcie Komunii Świętej;
3) Odmówienie modlitwy w intencji Ojca Świętego
4) Wykonanie czynności obdarzonej odpustem.
Ponadto warunkiem uzyskania odpustu jest wykluczenie wszelkiego przywiązania do jakiegokolwiek grzechu, nawet powszedniego. W przypadku braku pełnego wykluczenia upodobania do grzechu, odpust będzie tylko cząstkowy.
Odpustów cząstkowych można uzyskać wiele w ciągu jednego dnia.
Odpust cząstkowy – warunki
1. Wierny dostępuje odpustu cząstkowego, jeśli wnosi myśli do Boga z pokorą i ufnością, dodając przy tym akt strzelisty np. „Jezu Chryste, zmiłuj się nad nami”, „Panie, nie jestem godzien, abyś przyszedł do mnie” itd.
2. Wierny dostępuje odpustu cząstkowego, jeśli okazuje pomoc potrzebującym np. dzieląc się z nimi swoimi dobrami.
3. Wierny dostępuje odpustu cząstkowego, jeśli odmówi sobie czegoś przyjemnego dla siebie w intencji umartwiania się.
Odpust cząstkowy związany jest z odmówieniem wielu modlitw m.in.: Anioł Pański, Duszo Chrystusowa, Wierzę w Boga, Psalm 129, Litanie zatwierdzone dla całego Kościoła (obecnie 6), Pomnij o Najdobrotliwsza Panno Maryjo, Wieczny odpoczynek, Witaj Królowo, Pod Twoją obronę, Ciebie Boga wysławiamy, O Stworzycielu Duchu przyjdź, Magnificat oraz odmawianie Różańca Św., aktów cnót teologalnych i żalu za grzechy czy odprawienie Drogi Krzyżowej.
Odpust ten przysługuje również m.in. za: nawiedzenie Najświętszego Sakramentu, odwiedzenie kościoła lub cmentarza z modlitwą za Ojca Św. i zmarłych, pobożne czytanie (czytanie duchowe) Pisma św. przez mniej niż pół godziny (za czytanie przez pół godziny i dłużej – odpust zupełny) oraz za samo uczynienie znaku Krzyża Św.
Pełen wykaz odpustów cząstkowych został podany przez Penitencjarię Apostolską 29 czerwca 1969 roku.