Co to jest celibat
Celibat (łac. caelebs – bezżenny, samotny), inaczej bezżenność, jest rezygnacją z małżeństwa ze względów religijnych. Stan ten praktykowany jest w różnych wyznaniach, nie tylko w chrześcijaństwie/katolicyzmie. Może dotyczyć zarówno osób duchownych, jak i ludzi świeckich. Bywa wynikiem dobrowolnej decyzji bądź nakazu, związanego z wyborem określonej drogi realizacji ideałów danej religii. Zwykle dotyczy życia zakonnego bądź posługi kapłańskiej. Na Dalekim Wschodzie uważny jest za środek prowadzący do osiągnięcia doskonałości duchowej.
Celibat w Kościele katolickim
W chrześcijaństwie celibat początkowo był związany z dobrowolną decyzją; w Nowym Testamencie nie ma nakazu bezżeństwa. Niemniej praktykowany był przez Jezusa Chrystusa, Jana Chrzciciela, św. Jana Ewangelistę oraz św. Pawła. Ten ostatni postrzegał celibat jako dar, charyzmat:
Pragnąłbym, aby wszyscy byli jak i ja, lecz każdy otrzymuje własny dar od Boga: jeden taki, a drugi taki. Tym zaś, którzy nie wstąpili w związki małżeńskie, oraz tym, którzy już owdowieli, mówię: dobrze będzie, jeśli pozostaną jak i ja. (1 Kor 7)
Do dziś w Kościele katolickim celibat jest interpretowany jako dar, który zapewnia swobodniejsze, pełniejsze oddanie się służbie Bogu i ludziom:
Kościół jako oblubienica Chrystusa pragnie, aby kapłan miłował go w sposób całkowity i wyłączny, tak jak umiłował go Jezus Chrystus Głowa i Oblubieniec. (Jan Paweł II)
Tradycja głosi, że w Kościele zachodnim wprowadzono celibat duchownych mocą synodu w Elwirze (Hiszpania), który odbył się około 306 r. Jednakże kanon mówiący o bezżenności jest dodatkiem późniejszym.
Z kolei w dokumentach Soboru Nicejskiego I (325 r.) znalazł się zapis, który zabraniał duchownym zamieszkiwania z kobietami. Wyjątek stanowiły matki, siostry, ciotki lub ktoś, kto był poza wszelkim podejrzeniem.
Celibat przez wieki był w Kościele praktykowany, ale nie usankcjonowany prawnie. Dopiero za papieża Grzegorza VII (1073-1085) bezżeństwo zostało oficjalnie przyjęte jako prawo i uznane za jedyną formę życia duchownego. Decyzja ta została podtrzymana na późniejszych soborach m.in. na Soborze Trydenckim (1545-1563).
W Kościele rzymskokatolickim celibatu wymaga się od kandydatów do sakramentu święceń, zarówno kapłańskich, jak i diakonatu. Przy czym stałym diakonem może zostać mężczyzna żonaty. Do bezżenności zobowiązują się również osoby prowadzące życie zakonne.
Niezachowanie celibatu jest postrzegane jako naruszenie przykazania czystości oraz cnoty religijności. Zgodnie z Kodeksem Prawa Kanonicznego usiłowanie zawarcia ślubu cywilnego pociąga automatycznie ciężkie kary kościelne, aż po ekskomunikę (1394-1395).
Z kolei w przypadku przejścia duchownego do Kościoła rzymskokatolickiego z innej wspólnoty chrześcijańskiej, w której małżeństwo jest dopuszczalne, prawo kanoniczne nie wymaga od niego porzucenia żony i może on bez przeszkód sprawować swoją posługę.
W prawosławiu kapłani i diakoni zazwyczaj są żonaci, ale sakrament małżeństwa przyjmują przed przyjęciem święceń; po święceniach jest to niemożliwe, nawet jeśli owdowieją. Z kolei biskupi muszą być bezżenni. Celibat obowiązuje również mnichów.
W protestantyzmie nie ma święceń kapłańskich; kapłaństwo nie jest sakramentem. Pastorzy, pełniący rolę przewodników duchowych i kaznodziei, najczęściej są w związku małżeńskim, chociaż mogą dobrowolnie wybrać bezżeństwo.