W epoce oświecenia nastąpił gwałtowny rozwój teatru w Polsce, głównie za sprawą Teatru Narodowego otwartego w 1765 roku. Wcześniej powstał tylko jeden stały teatr – w Białymstoku, ponadto funkcjonowały prywatne teatry królewskie, a także teatrzyki szlacheckie i szkolne.
Teatry szkolne miały amatorski charakter, były wpisane w program nauczania i korzystały głównie z klasycznego repertuaru. Trupy teatralne utrzymywane na magnackich dworach na ogół reprezentowały wysoki poziom artystyczny, jednak ich spektakle przeznaczone były dla wąskiego grona gości. Podobnie było w przypadku teatru królewskiego (funkcjonującego na dworze), choć tu zapraszano znacznie liczniejszą widownię.
W czasach saskich dominował teatr muzyczny. August III założył w Warszawie pierwszą operę, do której dostęp był powszechny.
Stanisław August Poniatowski dokonał oficjalnego otwarcia Teatru Narodowego w Warszawie 19 listopada 1765 roku, czyli w pierwszą rocznicę objęcia panowania. Teatr mieścił się wówczas w budynku Operalni (dziś już nieistniejącym) przy ulicy Królewskiej. Pierwszym wystawionym spektaklem byli „Natręci” Józefa Bielawskiego, sztuka oparta na komedii Moliera.
 |
| Szkic Teatru Narodowego w Warszawie/ Barbara Król-Kaczorowska (PIW) |
Stworzenie sceny narodowej to element refo