Młoda Polska to najkrótsza epoka w dziejach literatury polskiej. Jej początek związany jest z pojawieniem się młodego pokolenia poetów, którzy kontestowali pozytywistyczną wizję świata. Młodopolscy twórcy wykorzystywali w swojej twórczości bogatą symbolikę, za pomocą której próbowali opisać otaczającą ich rzeczywistość. Metafory i symbole mogły – według nich – wyrazić to, co niewyrażalne i ukryte. Zainteresowanie zjawiskami pozarozumowymi i niepoznawalnymi zmysłowo łączyło ich z romantykami. Pod koniec XIX wieku Polska nadal pozostawała pod zaborami. Trudna sytuacja pozbawionych własnego państwa Polaków inspirowała także twórców młodopolskich. Stanisław Wyspiański, wybitny dramaturg i poeta, stworzył dramat narodowy pod tytułem „Wesele”, w którym porusza tematykę patriotyczną.
Funkcje przedmiotów i postaci symbolicznych w „Weselu”
Dramat „Wesele” Stanisława Wyspiańskiego łączy w sobie tematykę społeczną i metafizyczną. Bohaterami utworu są biesiadnicy bawiący się na weselu chłopki i poety. W początkowych scenach dramatu goście weselni prowadzą ze sobą rozmowy na różne tematy. W pewnym momencie w izbie pojawia się ożywiony chochoł (snop siana, którym okrywa się krzewy zimą) i zapowiada przyjście tajemniczych gości. Weselnikom zaczynają objawiać się duchy. Wieśniaczka Marysia dostrzega swojego zmarłego narzeczonego, który prosi ją do tańca. Dziennikarzowi objawia się błazen Stańczyk, a Poeta rozmawia z Rycerzem, którym jest Zawisza Czarny, bohater bitwy pod Grunwaldem. Pan Młody widzi ducha hetmana Branickiego, który jest uznawany za zdrajcę ojczyzny, a Dziadowi zjawia się Upiór, czyli Jakub Szela, przywódca powstania chłopskiego. Postacie te symbolizują burzliwą polską historię – wzloty i upadki narodu zamieszkującego Rzeczpospolitą. Dzięki rozmowom z duchami bohaterowie „Wesela” dowiadują się ważnych rzeczy o sobie samych. Gospodarz spotyka Wernyhorę – wędrownego muzykanta, który przepowiada przyszłość. Ta tajemnicza postać daje Gospodarzowi zaczarowany złoty róg. Przedmiot ten symbolizuje nadzieję na lepszą przyszłość i odrodzenie kraju. Gospodarz zleca Jaśkowi zebranie okolicznych mieszkańców w jednym miejscu i powierza mu złoty róg. Chłopak gubi zaczarowany przedmiot, który był szansą na odzyskanie wolności. W ostatniej scenie dramatu w izbie zjawia się grający na skrzypcach Chochoł. Melodia hipnotyzuje weselników, którzy zaczynają tańczyć w jej rytm. Wyspiański pokazuje, jak łatwo można zaprzepaścić szansę na poprawę swojego losu.
Funkcje przedmiotów i postaci symbolicznych w „Dziadach części III”
„Dziady część III” Adama Mickiewicza to polski dramat narodowy. Poeta przedstawia w nim tragiczne losy polskiej młodzieży walczącej z brutalną władzą zaborców. Symboliczną postacią w utworze jest Rollison, student i patriota, odbywający karę więzienia za działalność spiskową. Młodzieniec ten jest bity i torturowany, ponieważ nie chce wydać swoich towarzyszy. Jego cierpienie symbolizuje los całego narodu polskiego, który jest jak czekający na zmartwychwstanie Łazarz. Matka Rollisona to z kolei archetypiczną matka-Polka, uosabiająca tragedię osieroconych przez swoje dzieci kobiet.