Błędy frazeologiczne to rodzaj błędów leksykalnych. Polegają na zmianie formy związku wyrazowego, nieprawidłowym użyciu go lub udosłownieniu jego treści. Wynikają albo z nieznajomości budowy i znaczenia danego frazeologizmu, albo z nieumiejętnego użycia go we właściwym kontekście.
PRZYKŁADY
1. Skrócenie frazeologizmu - pominięcie jego elementu/elementów
porywać się na słońce zamiast porywać się z motyką na słońce
biedny jak mysz zamiast biedny jak mysz kościelna
wyskoczyć jak filip zamiast wyskoczyć jak filip z konopi
2. Modyfikacja frazeologizmu - zastąpienie określonego wyrazu innym
rządzić się jak szara mysz zamiast rządzić się jak szara gęś
na czworo babka wróżyła zamiast na dwoje babka wróżyła
mamrotać trzy po trzy zamiast pleść trzy po trzy
3. Łączenie różnych związków frazeologicznych
odgrywać funkcję zamiast odgrywać rolę/pełnić funkcję
pokrzyżować szyki zamiast pomieszać szyki/pokrzyżować plany
ponieść zwycięstwo zamiast ponieść klęskę/odnieść zwycięstwo
4. Rozbudowanie związku frazeologicznego
dumny jak przysłowiowy paw zamiast dumny jak paw
na wyciągnięcie jednej ręki zamiast na wyciągnięcie ręki
obiecywać tak zwane gruszki na wierzbie zamiast obiecywać gruszki na wierzbie
5. Zmiana formy gramatycznej wyrazu/wyrazów w obrębie frazeologizmu
rzucać perłami przed wieprze zamiast rzucać perły przez wieprze
od stóp do głowy zamiast od stóp do głów
włosy z głowy nie spadną zamiast włos z głowy nie spadnie
6. Użycie frazeologizmu w złym znaczeniu lub kontekście
błędnie - Jest nieczuły na cudzą krzywdę, czyli ma serce jak dzwon.
poprawnie - Jest nieczuły na cudzą krzywdę, czyli ma serce z kamienia.
błędnie - Rusz głową, zobaczysz, kto za tobą stoi.
poprawnie - np. Rusz głową (zastanów się, pomyśl), a na pewno domyślisz się, kto za tym stoi.
błędnie - Mieszka rzut beretem, bo aż 120 kilometrów, stąd.
poprawnie - Mieszka rzut beretem (niedaleko) stąd, w sąsiednim domu.