 |
| J.L. Raab, Immanuel Kant (kopia za: Döbler) |
Immanuel Kant urodził się i zmarł w Królewcu (1724-1804). W mieście tym, wówczas należącym do Prus, spędził większość swojego życia. Niemiecki filozof wywodził się z luterańskiej rodziny mieszczańskiej. Naukę pobierał w domu, a później w Collegium Fridericianum. Od początku wpajano mu surowe zasady moralne i zamiłowanie do porządku. W domu i szkole silne były wpływy pietyzmu, głoszonego między innymi przez Franza Alberta Schultza, który nakazywał modlitwę, czytanie Biblii i działalność charytatywną.
W wieku szesnastu lat Kant rozpoczął studia na Uniwersytecie w Królewcu. Uczył się głównie nauk przyrodniczych, ale zetknął się także z filozofią, która stała się jego pasją. Interesował się pracami Wolffa i Leibniza. Sześć lat później, kończąc studia, napisał „Gedanken von der wahren Schützung der lebendigen Kräfte”.
Śmierć ojca w 1746 r. zmusiła Kanta nie tylko do porzucenia studiów, ale też do zarabiania na życie. W tym celu podejmował się rożnych zajęć, między innymi udzielania lekcji. Nie zaniechał przy tym własnych badań filozoficznych i od 1749 roku zaczął publikować pierwsze prace. W 1755 ukazały się „Allgemeine Naturgeschichte und Theorie des Himmels” (wydane anonimowo) oraz praca magisterska „Meditationum quarundam de igne succincta delineatio”. Niedługo potem Kant uzyskał habilitację, a jego rozprawa habilitacyjna – „Principiorum primorum cognitionis methaphysicae nova dilucidatio” – była próbą połączenia odkryć Newtona i poglądów Leibniza.
W 1756 roku filozof ubiegał się o stanowisko wykładowcy na uniwersytecie, w tym celu napisał nawet dysertację pt.: „Monodologia physica” – jednak bezskutecznie. Od 1755 roku był zatrudniony na królewieckiej uczelni w charakterze Privatdozenta. Zarabiał niewiele, dlatego nadal udzielał prywatnych lekcji, dzięki czemu poznał miejscową elitę. Stopniowo awansował na kolejne szczeble akademickiej kariery, by w 1770 roku objąć wreszcie Katedrę logiki i metafizyki. Kant przepracował na Uniwersytecie w Królewcu 40 lat, czyli równo połowę swojego życia, choć składano mu bardziej atrakcyjne oferty zawodowe.
Kant był człowiekiem wyjątkowo zdyscyplinowanym i uporządkowanym. Jego pedantyczna dokładność nawet w kwestiach tak błahych jak codzienny spacer przeszła do legendy. Podobno przechadzki filozofa odbywały się z taką regularnością i punktualnością, że mieszkańcy Królewca mogli według nich nakręcać zegarki. Dzień zaczynał o godzinie piątej, o siódmej wychodził do pracy, gdzie wykładał przez dwie godziny. Jego życie było więc wyjątkowo uporządkowane i zrutynizowane. Mimo iż chwalił sobie towarzystwo kobiet, nigdy się nie ożenił.
Mając 45 lat, był cenionym wykładowcą i uznanym filozofem. Od tego czasu datuje się początek tzw. okresu krytycznego. Kant kontynuował pracę pedagogiczną, którą zarzucił dopiero w podeszłym wieku 77 lat, jednocześnie rozwijał krytyczną myśl filozoficzną. Niemal dekadę trwało jego milczenie jako autora. Dopiero w 1781 roku opublikował słynne dzieło pt.: „Krytyka czystego rozumu”. Była to obszerna praca napisana trudnym scholastycznym językiem. Być może ze względu na swoją nieprzystępną formę nie spotkała się z szerokim odzewem. Dlatego Kant powtórzył najważniejsze idee w bardziej zwięzłej formie zatytułowanej „Prolegomena”, a później także w „Uzasadnieniu metafizyki moralności”.
Jego uczniami byli m.in. Reinhold, Beck i Fichte, którzy jednak porzucili kantyzm na rzecz radykalnego idealizmu, co było poważnym ciosem dla ich mistrza. W ostatniej swojej publikacji, liście otwartym do Fichtego, sprzeciwił się on takiemu postępowaniu.
Kant na stałe związał się ze swoim rodzinnym miastem. Dzięki niemu niewielki kresowy uniwersytet urósł do rangi europejskiej. Filozof zmarł w wieku 80 lat, został pochowany w katedrze królewieckiej.