W XIV w. Czechy znajdowały się pod panowaniem dynastii Luksemburgów. Pierwszym władcą z nowo panującej dynastii został Jan Luksemburski (1310 – 1346). W okresie panowania jego następcy Karola IV, który był jednocześnie królem Czech, Niemiec i cesarzem rzymskim – przeżywały najświetniejsze czasy swojego rozwoju. Karol Luksemburski za ośrodek swojej władzy uważał Czechy oraz ich stolice – Pragę. Na mocy Złotej bulli z roku 1356, król Czech został jednym z elektorów Rzeszy.
Wojny husyckie – Przyczyny
Ówczesna intensywna kolonizacja niemiecka oraz germanizacja części rycerstwa i duchowieństwa, doprowadziły do napięć na tle etnicznym i językowym. Czechy w tym okresie stanowiły kraj niejednolity etnicznie, co prowadziło do sprzeciwów wobec silnych wpływów niemieckich.
Dodatkowo w części miast rządy sprawowane były przez patrycjat niemiecki. W Kościele czy też na dworze królewskim szybkie kariery robili ludzie obcego pochodzenia. Wszystko to wpłynęło na rozbudzenie czeskiej świadomości narodowościowej.
Uczucia wobec zaistniałej sytuacji oraz dążenia ludności, wyrażał w swych kazaniach profesor uniwersytetu praskiego – Jan Hus. Jego krytyce poddane zostało przed wszystkim niemoralność duchowieństwa. Formułował antyklerykalny i antypapieski program naprawy Kościoła. Hus występował w obronie języka czeskiego – zainicjował tłumaczenie Pisma Świętego na język ojczysty.
Domagał się prawa głoszenia ewangelii przez ludzi świeckich, uznawał Pismo święte za jedyne źródło wiary. Wszystkie jego poglądy zostały uznane za heretyckie, ponieważ zwrócił się przeciwko świeckiej władzy papieża, kupowania odpustów oraz żądał komunii dla wszystkich wiernych pod postacią chleba i wina. Jana Husa wezwano do Konstancji na sobór powszechny. Pomimo, że miał on zapewnione bezpieczeństwo przez cesarza, osądzono go i jako heretyka w roku 1415 spalono na stosie.
Wojny husyckie – Przebieg i skutki
Śmierć Husa zaogniła całą i tak już napiętą sytuacje wewnętrzną w Czechach. W roku 1419 w stolicy przeciwko władzom miejskim wybuchła rewolta. Rozpoczęła ona powstanie husytów w całym kraju.
Ruch husycki – na niespotykaną do tej pory skalę w epoce średniowiecza w Europie, łączył działania zmierzające do reformy instytucji Kościoła oraz społeczny radykalizm z wybuchem idei narodowej.
Radykalny odłam ruchu tworzyli taboryci. Swoją nazwę zwieli od góry Tabor, która stanowiła ich twierdzę. Przedstawiciele tego odłamu podejmowali próby stworzenia utopi społecznej, wprowadzając w tym celu powszechną równość oraz wspólnotę dóbr. Umiarkowany odłam powstańców stanowili popierani w większości przez elity społeczne – utrakwiści.
Początkowo różne odłamy ruchu łączyła wspólna walka z Zygmuntem Luksemburczykiem. Ten ostatni na skutek podniesionego przez husytów buntu, nie mógł objąć tronu. W efekcie organizował przeciwko zwolennikom nauk Husa kampanie zbrojne – krucjaty.
Pierwsza wyprawa zbrojna miała miejsce w latach 1420 – 1421. Zakończyła się ona ostatecznie klęską militarną oraz polityczną przedstawiciela dynastii Luksemburskiej. W Rzeszy bowiem uaktywniła się opozycja antyluksemburska, natomiast do Czech po odniesionym zwycięstwie zaczęli napływać nowi zwolnicy nauki Husa.
W efekcie całkowitej porażki, ówczesny papież Marcin V obwołał kolejną krucjatę. Miała miejsce w latach 1421 – 1422. Siły Zygmunta Luksemburskiego poniosły kolejne klęskę. W stolicy na skutek zwycięstwa doszło do znaczących zmian. Przewagę uzyskało umiarkowane skrzydło utrakwistów (kalikstynów), którzy przejęli władzę w Pradze. Udało się również odsunąć radykałów, jednak nie na długi okres czasu.
Dwie ostatnie krucjaty powadzone były już przez Fryderyka I Hohenzollerna. Pomimo, że pierwsza z nich trwająca w roku 1422 zakończyła się częściowym zwycięstwem, to już ostania z roku 1427 zakończyła się całkowitą klęską. Po tej przegranej zawieszono wyprawy przeciwko husytom.
Dzięki walką husytów, Czechy uzyskały własny narodowy kościół. O jego odrębności decydował program religijno – społeczny, który był zawarty w tzw. czterech artykułach praskich. Następnie sobór powszechny w Bazylei uznał autonomie Kościoła husyckiego. Utwierdziło ją panowanie w latach 1458 – 1471 – Jerzego z Podbieradu, husyckiego możnowładcy.