Husytyzmem nazywa się ruch religijno-społeczny w Czechach zapoczątkowany w pierwszej połowie XV w. przez Jana Husa, reformatora religijnego. Jego zwolennicy głosili potrzebę odnowy Kościoła przez nawiązanie do tradycji pierwotnego chrześcijaństwa. Ruch był skierowany przeciwko władzy papieża, zależności Czech od Niemiec oraz przeciwko ustrojowi feudalnemu. Husyci postulowali również uproszczenie obrzędowości i odrzucenie niektórych dogmatów. Podobnie jak późniejsze ruchy reformacyjne przyjmowali, że Pismo Święte jest jedyną normą wiary. Uznawali także zasadę predestynacji. Stąd też sam Hus często bywa uważany za prekursora twórców reformacji.
Jan Hus został uznany przez Kościół katolicki za heretyka i spalony w 1415 r. na Soborze w Konstancji. Jego śmierć zapoczątkowała otwarty konflikt zbrojny na tle religijnym i narodowościowym w XV-wiecznych Czechach.
Główne postulaty husytyzmu zostały zawarte w tzw. czterech artykułach praskich (1420 r.). Żądano w nich:
1. prawa do swobodnego głoszenia Słowa Bożego przez kaznodziejów;
2. prawa do przyjmowania komunii św. pod obydwoma postaciami dla wszystkich (duchownych i świeckich);
3. ograniczenia władzy świeckiej duchownych;
4. jednakowej kary za grzechy ciężkie dla członków wszystkich stanów społecznych.
W 1420 r. na sejmie Rzeszy ogłoszono wielką krucjatę antyhusycką. Początkowo wojska husyckie pod wodzą Jana Żiżki odnosiły sukcesy w bitwach z krzyżowcami. Tym sukcesom militarnym towarzyszyło rozprzestrzenianie się ich doktryny w Czechach, na Słowacji, w Polsce, na Litwie, w Saksonii i Bawarii. W tej sytuacji katolicy zdecydowali się na pertraktacje z husytami. Husytami, którzy w trakcie wojen, zdążyli się podzielić na dwa nurty:
- nurt umiarkowany, który stanowili kalikstyni, zwani inaczej utrakwistami (od sformułowania „pod dwoma postaciami”, łac: sub utraque specie); ich ośrodek znajdował się w Pradze.
- nurt radykalny, zwany taborytami (od miejscowości Tabor, gdzie znajdowała się ich główna twierdza). Taboryci łączyli idee reformy chrześcijaństwa z hasłami radykalizmu społecznego (m.in. chcieli likwidacji własności prywatnej);
Na Soborze Bazylejskim, zwołanym w 1431 r., porozumienie udało się osiągnąć wyłącznie z umiarkowanym nurtem husytyzmu – utrakwistami. Zawarli oni ugodę z katolicyzmem w 1436 r., zwaną kompaktami praskimi. Na jej mocy ruch utrakwistów zachowywał jedność z Rzymem, ale jego zwolennicy mogli prowadzić liturgię w języku czeskim oraz przyjmować komunię św. pod obiema postaciami. Kościół utrakwistyczny przetrwał w Czechach do 1627 r.
Inaczej potoczyły się losy taborytów, którzy nie chcieli negocjować z Kościołem zachodnim. Ponieśli oni porażkę w 1434 r. w bitwie pod Lipanami, kiedy to pokonały ich połączone siły katolików i utrakwistów. Data 1434 r. kończy oficjalnie okres wojen husyckich.