Jedną z głównych przyczyn jaką podaje się w odniesieniu do wybuchu wojny trzydziestoletniej, była walka o hegemonie w XVI wiecznej Europie. Szczególnie rywalizacja ta była widoczna na przykładzie konfliktu francusko – habsburskiego. Skutkiem takiej sytuacji we wcześniejszych okresach były wojny między Walezjuszami i Habsburgami w latach 1492 – 1559. Wówczas też został zapoczątkowany nowy kierunek ekspansji francuskiej – na wschód ku granicy Rzeszy.
W początkach reformacji w Niemczech konflikt religijny przybrał ostatecznie postać wojny domowej. Jednocześnie w celu osłabienia panujących wówczas w Rzeszy Habsburgów, francuscy władcy wspierali protestantów z tego obszaru. Identyczną taktykę stosowali następcy Walezjuszy na tronie Francji – Burbonowie. W pierwszej kolejności Henryk IV, a następnie jego syn Ludwik XIII, prowadzili antyhabsburską politykę.
Ten ostatni z resztą wspierał przywódcę niemieckich książąt protestanckich – Fryderyka V, w jego ambitnych planach zdobycia korony czeskiej, a następnie również cesarskiej. W skutek tych wydarzeń na terenie Czech doszło do przewrotu. Stany czeskie wypowiedziały posłuszeństwo Ferdynandowi II Habsburgowi. Jednak już w roku 1620 siły cesarskie rozgromiły wojska czeskie w bitwie pod Białą Górą w okolicach Pragi.
Sukcesy wojsk cesarza, który był jednocześnie wspierany przez hiszpańskich Habsburgów, zaniepokoiły w pierwszej kolejności państwa niekatolickie – Danię, Republikę Prowincji Niderlandów oraz Anglii. Wszystkie te kraje zawiązały w roku 1625 przymierze anty cesarskie. W roku 1630 dołączyła do grona tych państw również Szwecja.
Pięć lat później do sojuszu przystąpiła również katolicka Francja. Był to znaczący element wojny trzydziestoletniej, od tego bowiem momentu jasny stał się fakt, iż czynnik religijny nie będzie już odgrywał znaczącej roli w tym konflikcie.
Tak więc okres udziału Francji w wojnie przypada na lata 1635 – 1648. Rozpoczął się sojuszem szwedzko – francuskim oraz wypowiedzeniem wojny Hiszpanii przez Francje. Wówczas obóz antyhabsburski obejmował: Francje, Szwecje, Niderlandy, Danie, Siedmiogród oraz Sabaudię.
W początkowym okresie wojny, siły obozu protestanckiego łącznie z katolicką Francją, ponosiły liczne porażki. Strona francuska ponosiła klęski na obszarze Włoch oraz w Niderlandach. Doszło nawet do sytuacji, gdzie siły cesarskie wkroczyły do Francji i w roku 1636 zagroziły samej stolicy kraju.
W latach 1637 – 1640 nastąpiła zmiana sytuacji w Europie wraz ze śmiercią cesarza i objęciem tronu w roku 1637 przez Ferdynanda III. W następnym już roku Szwedzi wkroczyli do wcześniej spacyfikowanych przez Habsburgów Czech. Jednocześnie klęskę poniosła flota hiszpańska w walce z Holendrami w roku 1639.
W tej sytuacji nowy cesarza zdecydował się rozpocząć rokowania pokojowe – rozmowy rozpoczęto pod koniec roku 1641. Pomimo jednak podjętych pertraktacji, walki w latach 1642 – 1648 toczyły się nadal. W pierwszej kolejności wojska francuskie pokonały armię hiszpańską w Niderlandach, a w roku 1643 wkroczyły do Luksemburga. Trzy lata później Bawaria została zajęta przez wojska szwedzko – francuskie.
W roku 1648 zawarto ostatecznie pokój westfalski, który zakończył wojnę trzydziestoletnią. Podpisano wówczas dwa traktaty pokojowe, w tym w Munster między Francją a Cesarstwem. Na jego mocy strona francuska uzyskała prawo do biskupstw w Metzu, Toul oraz Verdun. Ponadto uzyskała również prawo do habsburskich posiadłości w Alzacji oraz dziesięć miast Rzeszy na prawym brzegu Renu.
Wojna trzydziestoletnia zakończyła okres dominacji znienawidzonych przez Francje Habsburgów, a z drugiej strony z niej obok Szwecji uczyniła mocarstwo.