Rok 1648 stanowi datę przełomową w dziejach stosunków dyplomatycznych – początek ich nowożytnej historii. Wówczas to bowiem powstały podstawy równowagi sił w Europie oraz nastąpił ostateczny rozpad uniwersalizmu średniowiecznego. Ta ostatnia koncepcja odnosiła się do porządku świata reprezentującego połączenie tradycji Cesarstwa Rzymskiego oraz Kościoła katolickiego. Świecką władzę wówczas miał sprawować jeden cesarz i jeden papież miał rządzić kościołem powszechnym.
W momencie upadku pojęcia jedności, nowo formujące się państwa nowożytnej Europy potrzebowały przede wszystkim zasad i norm, które uzasadniałyby ich politykę i według których regulowały by wzajemne stosunki.
Wówczas to Francja wprowadziła nowoczesne podejście do kwestii stosunków międzynarodowych – oparte na państwie narodowym i kierowane w pierwszej kolejności jego interesem. Z drugiej strony Anglia w XVII wieku wypracowała inną zasadę, która miała regulować stosunki między krajami – zasadę równowagi sił.
Wojna trzydziestoletnia zakończyła dominację Hiszpanii oraz dynastii Habsburgów w Europie. Rozpoczął się wówczas wzrost znaczenia Francji oraz Szwecji. Ten ostatni kraj stał się prawdziwym europejskim mocarstwem, które po umocnieniu swojej pozycji nad Bałtykiem, rozpoczęło dalszą ekspansje w kierunku – Rzeczypospolitej.
Pokój Westfalski z 24 października, kończący wojnę trzydziestoletnią trwającą w latach 1618 – 1648, usankcjonował ostatecznie rozbicie Rzeszy i kres istnienia Cesarstwa – kres uniwersalistycznej idei Cesarstwa. Faktycznie podpisano wówczas dwa traktaty pokojowe: w Munster między Francją a Cesarstwem oraz w Osnabrucku między Szwecją a Rzeszą Niemiecką.
Pokój Westfalski – Postanowienia
Pokój zawarty w roku 1648 sankcjonował zdobycze terytorialne Szwecji w północnych Niemczech oraz Francji w Alzacji i Nadrenii. Nabytki strony szwedzkiej miały charakter lenna – w efekcie Wazowie stali się obok innych władców członkami Rzeszy.
Austriaccy Habsburgowie utrzymali stan posiadania sprzed roku 1618. Uzyskali również, wcześniej elekcyjną, sankcję dla dziedzicznej władzy w Czechach. W traktatach uznano także ostatecznie niezależność północnych Niderlandów oraz Szwajcarii – oba państwa zostały odłączone od Rzeszy.
Układy pokojowe dodatkowo regulowały religijne oraz ustrojowe stosunki w Świętym Cesarstwie Rzymskim. Określały na nowo prawa władców niemieckich, czyli stanów Rzeszy. Przyznano im wówczas pełną władzę w ich terytoriach oraz samodzielność w kwestii polityki zagranicznej.
Poza tym potwierdzono augsburski pokój z roku 1555. Tym razem jednak obok wyznawców luteranizmu objął on również kalwinistów. Przyjęto także, iż konwencje władców nie mogą od tej pory naruszać praw religijnych poddanych. Tym samym ograniczono w praktyce wcześniejszą zasadę „cuius regio, eius religio”.