Zachodnie cesarstwo rzymskie w V wieku zaczęło się rozpadać na poszczególne państwa, okupowane przez plemiona barbarzyńskie. W końcu 406 roku nastąpił zasadniczy przełom w sytuacji zewnętrznej, kiedy to potężna fala plemion germańskich (Alamanowie, Burgundowie, Kwadowie, Swebowie, Wandalowie), Alanów oraz innych ludów przerwała granicę w okolicy Mogontiacum nad Renem i zalała Galię.
Kolejno Wandalowie, Swebowie i Alanowie wtargnęli do Hiszpanii i zajęli jej zachodnią część. Rzym utrzymywał władzę tylko nad częścią Galii i Hiszpanii. Wandalowie w 429 roku przeprawili się do Afryki i utworzyli państwo formalnie zależne od cesarza rzymskiego – na terenie Numidii i prowincji Afryki. W połowie V w. istniało już wiele nowych państw plemiennych, złączonych sojuszem z Rzymem jako foederati. Pólnocne tereny Galii Belgica zostały zajęte przez Franków Salijskich, zachodnią część Galii opanowali Wizygoci, a Ostrogoci (wschodnia grupa Gotów) osadzili się w Pannonii. W połowie V w. Brytania całkowicie uniezależniła się od Rzymu. Brytania została zajęta przez germańskie plemiona Anglów, Sasów i Jutów. W przeciwieństwie do rozdrobnionego i okrojonego państwa zachodniorzymskiego cesarstwo wschodnie zachowało prawie niezmienione granice i zdołało obronić swoją niezależność.
Najazdy barbarzyńców na Rzym – Wizygoci
Cesarstwo zachodnie było pod głównym naciskiem plemion barbarzyńskich, a największym niebezpieczeństwem byli Wizygoci. Na początku V w. Wizygoci zagrozili samej Italii, przewodził im Alaryk. Przez pewien czas powstrzymywał ich rzymski patrycjusz i magister militum Stilicho. Próbował on stosować wobec Gotów politykę przymierzy i asymilacji. Uważał, że Imperium Rzymskie może zachować swą pozycję jedynie wchłaniając część elementów germańskich. Sam Stilicho mógł uchodzić za przykład zromanizowanego Germanina, który rozumiał dobrze interesy państwowości rzymskiej. Stilichona zgubił wrogi stosunek rządu konstantynopolitańsidego, narastająca niechęć cesarza Honoriusza, który chciał uniezależnić się od potężnego „wielkorządcy” oraz intrygi dworskie w Rawennie. Również niechętne Stilichonowi były fanatycznie nastawione kręgi katolickie, gdyż stosował on zasadę względnej tolerancji wobec osób wyznających starą religię.
Upadek i śmierć Stilichona w 408 r. ułatwiły triumf Wizygotów. Alaryk zajął Pannonię i Noricum, a następnie zaatakował Rzym. Wizygoci nie atakowali Rzymu za cenę olbrzymiego okupu. Już w 410 r. Wizygoci zdobyli i złupili „wieczne miasto”. Przez trzy dni Rzym był pustoszony przez Alaryka. Oszczędzał jedynie kościoły, w których schroniła się ludność. Następnie wycofał swe wojska do Galii. Zdobycie Rzymu wywarło ogromne wrażenie na współczesnych. W tym czasie siedzibą cesarza była już Rawenna. Obojętność władz wschodniego cesarstwa w Konstantynopolu, pogarszała sytuację zachodniej części Imperium.
Najazdy barbarzyńców na Rzym – Hunowie
W połowie V w. największym niebezpieczeństwem dla cesarstwa rzymskiego okazali się Hunnowie, którzy doszli do szczytu potęgi pod rządami Attyli (434 r. n.e. – 453 r. n.e.). Zdołał on na terenach południowo - wschodniej Europy, połączyć koczownicze plemiona w wielkie i groźne państwo, tym samym zagrozić obu częściom Imperium. Cesarstwo rzymskie wschodnie i zachodnie układami i okupami starało się bronić przed Hunnami. Przez dłuższy czas powstrzymywał Hunnów od bezpośredniego ataku na państwo zachodnie, ostatni wybitny wódz rzymskiego Zachodu – Aecjusz (Aetius Flavius), który przez lata będąc zakładnikiem Hunnów, poznał ich obyczaje. Po powrocie do Rzymu Aecjusz uzyskał najwyższe stanowiska państwowe, był patrycjuszem i magister utriusque militiae, przez wiele lat sprawował rządy w imieniu Walentyniana III (425 r. n.e. – 455 r. n.e.).
Tereny Pannoni i Mezji, zostały zaatakowane przez Attylę, następnie wkroczył do Galii. W 451 r. n.e. na Polach Katalaunijskich (agri Catalauni) w Galii doszło do decydującej bitwy między Hunnami i armią rzymską pod wodzą Aecjusza. Wojsko rzymskie składało się głównie z plemion „barbarzyńskich”, jednak Germanowie – w większości chrześcijanie i stojący na stosunkowo wysokim poziomie cywilizacji, obawiali się także dzikich pogańskich plemion mongolskich. Aecjuszowi udało się powstrzymać dalszy pochód Hunnów, którzy cofnęli się za Ren. W roku 452 Attyla zaatakował północną Italię, zajął Mediolan i Akwileję, zagroził również Rzymowi. Niedługo potem przyjąwszy okup od Rzymian, wycofał się za Dunaj. Po śmierci Attyli w 453 r. państwo Hunnów rozpadło się. Nie ocaliło to jednak państwa zachodniorzymskiego.
Najazdy barbarzyńców na Rzym – Wandalowie
Wandalowie w roku 455 pod wodzą Genzeryka - utalentowanego króla, zorganizowali ze swego państwa w Afryce atak na Rzym. Podczas tego ataku Rzym został straszliwie złupiony. Usamodzielniły się w pełni inne części zachodniego cesarstwa tworząc państwa germańskie.