Józef Piłsudski - ocena postaci

Józef Piłsudski jest jedną z najbardziej kontrowersyjnych postaci w najnowszej historii Polski, budząc zarówno podziw, jak i głęboką niechęć. Już za życia Marszałka jego dokonania, czyny, jak również zasługi były kwestionowane (bądź bronione) przez różnorakich polityków. Jednoznaczna ocena działalności Piłsudskiego jest jednak bardzo trudna, jeżeli nie niemożliwa.

Przeciwnicy Piłsudskiego często zarzucali mu młodość spędzoną w socjalistycznej partii, jaką był PPS, odpowiedzialny nie tylko za działalność niepodległościową, ale także i różnorakie akcje bojowe, które dzisiaj nazwalibyśmy terrorystycznymi i rabunkowymi. Przykładem może być tutaj akcja pod Bezdanami w 1908 roku, kiedy Piłsudski osobiście uczestniczył w napadzie na pociąg, w celu pozyskania funduszy na działalność partii. Co ciekawe, w późniejszych latach to byli członkowie PPS-u zarzucali Piłsudskiemu zdradzenie ideałów partii, jako że po dojściu do władzy nie wspierał on wcale rozbudowy socjalizmu.

Niewątpliwą zasługą Piłsudskiego jest zbudowanie silnej i bardzo prężnie działającej siatki konspiracyjnej, która to pozwoliła później na budowę, już po wybuchu I wojny światowej, Legionów Polskich, walczących po stronie Państw Centralnych. Decyzja ta jednak również spotkała się później z pewną krytyką wśród mieszkańców zaboru rosyjskiego, którzy uważali często Piłsudskiego za zdrajcę.

Piłsudski wsławił się też w czasie formowania się państwa polskiego w roku 1918 i wojen o granice, zwłaszcza zaś konfliktu z bolszewikami w latach 1919 – 1921. Należy powiedzieć, że to charyzma i autorytet Marszałka pozwoliły na sprawną budowę rządu i administracji, jak również zjednoczenie narodu. Kompletnym niewypałem jednak okazała się jednak próba sojuszu z Ukrainą w roku 1920, a przeciwnicy Piłsudskiego mocno kwestionowali jego zdolności dowódcze, zwłaszcza zaś udział w zwycięstwie pod Warszawą w roku 1920.

Najbardziej kontrowersyjnym epizodem życia Piłsudskiego jest niewątpliwie zamach majowy w roku 1926. Z jednej strony można powiedzieć, że Piłsudskiemu i sanacji udało się przerwać beznadziejny łańcuch formowania się i upadku kolejnych rządów, bezwładu politycznego i słabych rządów. Z drugiej strony by przejąć władzę Marszałek dopuścił do bratobójczych walk pomiędzy Polakami. Wielu zarzuca mu również, że w czasie rządów sanacji stanowiska w rządzie były obsadzane nie ze względu na umiejętności, ale stopień wierności do Piłsudskiego, stąd po śmierci tego wodza u władzy znalazły się osoby o miernych zdolnościach.

Należy jednak podkreślić jedną rzecz – niezależnie od czynów i dokonań Marszałka jest on postacią, bez której historia II Rzeczpospolitej wyglądałaby zupełnie inaczej. Jest ona równie mocno związana z jego osobą, jak on z nią.