W pierwszym etapie powstania Chmielnickiego, przypadającego na lata 1648 – 1649, strona polska odniosła trzy klęski militarne w bitwach pod – Żółtymi Wodami, Korsuniem oraz Piławcami. Wszystkie te wydarzenia miały miejsce w pierwszym roku zmagań z Kozakami. W kolejnym roku natomiast doszło do oblężenia Zbaraża przez połączone siły kozacko – tatarskie. Ostatecznie zakończone ugodą zborowską z roku 1649, która zakończyła również pierwszy etap powstania kozackiego.
Do wznowienia walk doszło w roku 1651. W tym też roku między 28 czerwca a 10 lipca miała miejsce jedna z największych bitew w XVII w. w nowożytnej Europie – Bitwa pod Beresteczkiem. Rozegrała się na obszarze ówczesnej Rzeczypospolitej, a dzisiejszej Ukrainie.
Dowódcą sił Rzeczypospolitej był król Jan Kazimierz, a po drugiej stronie armią – Kozaków oraz Chanatu Krymskiego, dowodzili Bohdan Chmielnicki i Islam Girej. Armia tych ostatnich miała składać się z 40 tysięcy zaporożców, od 40 do 60 tysięcy czerni, około 30 tysięcy tatarów oraz 60 dział. Natomiast strona polska dysponowała 20 tysiącami jazdy, 14 tysiącami piechoty, około 35 tysiącami pospolitego ruszenia oraz 95 działami.
Pomimo początkowych sukcesów powstańców, ostatecznie bitwa zakończyła się zwycięstwem Polaków. W doprowadzeniu do zwycięstwa największy udział miał sam monarcha polski. To właśnie z jego komendy ustawiono na przemian odziały piechoty i jazdy, co w efekcie przechyliło znacząco szale zwycięstwa. Król polski oraz Jeremi Wiśniowiecki przeprowadzili też ostateczny atak głównych sił, po którym Kozacy zostali rozgromieni.
Nie wykorzystano jednak w pełni wielkiego sukcesu, głównie za sprawą szlachty. Przedstawiciele tej ostatniej grupy, bowiem obawiali się wystąpień chłopskich wewnątrz kraju. Dochodziła do tego dywersja Aleksandra Kostki Napierskiego na Podhalu, który był agentem Chmielnickiego oraz Rakoczego. W skutek m. in. tych działań, doszło do wycofania się pospolitego ruszenia oraz części wojsk Korony.
Po tych wydarzeniach zawarto ugodę w Białej Cerkwi. Na jej podstawie okrojono tereny, na których mogli przebywać Kozacy – królewszczyzny województwa kijowskiego. Dodatkowo zmniejszono również rejestr kozacki do 20 tysięcy (po ugodzie zborowskiej z roku 1649 wynosił 40 tysięcy).
Już rok później doszło do wznowienia walk i tym samym otwarto ostatni etap powstania Bohdana Chmielnickiego, który przypadał na lata 1652 – 1658. Już w połowie pierwszego roku doszło do bardzo znaczącej, a przy tym bardzo krwawo zakończonej Bitwy pod Batohem.
Bitwa miała miejsce między 1 i 2 czerwca, w okolicach wsi Czetwertynówki. Trzykrotnie mniejszymi siłami Rzeczpospolitej dowodził hetman polowy – Marcin Kalinowski. Natomiast liczącymi około 45 tysięcy siłami Kozaków oraz Tatarów przewodził Bohdan Chmielnicki.
Stracie na uroczysku Batoh zakończyło się klęską Polski. Dwa dni po bitwie Bohdan Chmielnicki rozkazał wymordować wszystkich jeńców wojennych. Życie straciło wówczas około 3500 doborowych polskich żołnierzy oraz oficerów.
Przez dwa dni (3 i 4 czerwca) wyprowadzano Polaków grupami na majdan, gdzie następnie podrzynano im gardła, ścinano głowy bądź też zakłuwano pikami. Po masakrze zabitych nie grzebano. Rzeź jeńców polskich wzmogła tylko wzajemną nienawiść oraz pragnienie zemsty.