Okręg przemysłowy to skupisko kilku-kilkunastu ośrodków przemysłowych (miejscowości skupiające zakłady przemysłowe) na małym obszarze.
Powstanie i rozwój okręgów przemysłowych wiąże się z korzyściami aglomeracji (skupiania się) działalności produkcyjnej w trakcie procesu uprzemysłowienia (industrializacji) danego obszaru lub z obecnością surowców wykorzystywanych w produkcji (zwykle surowców mineralnych). Procesy industrializacji na ziemiach polskich zaczęły się już w pierwszej połowie XIX wieku. Już jednak wcześniej rozwijały się regiony, w których skupiała się aktywność górnicza i hutnicza.
Współcześnie rozwój okręgów przemysłowych zależny jest m.in. od: zasobów pracy (zwłaszcza wykwalifikowanych kadr), stabilnego rynku zbytu, istnienia infrastruktury gospodarczej – banków, magazynów, firm spedycyjnych oraz możliwości współpracy z placówkami badawczo-rozwojowymi.
Główne okręgi przemysłowe w Polsce to:
- okręg warszawski
(główne ośrodki: Warszawa, Prószków, Grodzisk Mazowiecki, Legionowo, Ożarów, Wołomin)
rozwój już w XIX wieku w zaborze rosyjskim, zróżnicowane branże przemysłowe – przemysł paliwowo-energetyczny, hutniczy, elektromaszynowy, precyzyjny, chemiczny, papierniczy, spożywczy,
dzięki położeniu w centrum administracyjnym kraju jest dobrze skomunikowany z resztą kraju i świata;
- górnośląski okręg przemysłowy (GOP)
(główne ośrodki: Katowice, Gliwice, Zabrze, Chorzów, Ruda Śląska, Tarnowskie Góry, Mysłowice, Sosnowiec, Dąbrowa Górnicza, Rybnik)
powstał w XIX wieku jako okręg surowcowy (wydobycia węgla kamiennego), na granicy zaboru pruskiego i rosyjskiego, z czasem rozwinęły się tu jednak wszystkie niemal branże przemysłu (hutniczy, chemiczny, elektromaszynowy w tym środków transportu, spożywczy i inne), właśnie stąd(z województwa śląskiego) pochodziło w 2011 roku ok. 18% produkcji sprzedanej polskiego przemysłu, region ten charakteryzuje się występowaniem małego bezrobocia, ale również silną degradacją środowiska przyrodniczego;
- łódzki okręg przemysłowy
(główne ośrodki: Łódź, Zgierz, Aleksandrów Łódzki, Pabianice, Ozorków, Sieradz)
jedno z centrów przemysłu zaboru rosyjskiego, rozwijał się w XIX wieku przede wszystkim jako okręg przemysłu włókienniczego i odzieżowego, współcześnie zagrożony bezrobociem i depopulacją (w ostatnim dziesięcioleciu) w związku z konkurencją tańszych, azjatyckich tekstyliów, specyfika przemysłu okręgu spowodowała, że jego ludność jest silnie sfeminizowana;
- staropolski okręg przemysłowy
(główne ośrodki: Kielce, Starachowice, Skarżysko-Kamienna, Ostrowiec Świętokrzyski, Wierzbica, Radom)
okręg surowcowy, ważne centrum przemysłowe zaboru rosyjskiego, dawniej oparty o lokalne rudy metali, współcześnie m.in. o surowce skalne, rozwijał się i rozwija przemysł hutniczy i metalowy oraz elektromaszynowy, mineralny (w tym zwłaszcza cementowy), ceramiczny, obuwniczy (w Radomiu);
- gdański okręg przemysłowy
(główne ośrodki: Gdańsk, Gdynia, Sopot, Kwidzyn, Starogard Gdański)
rozwijał się przemysł stoczniowy (obecnie w kryzysie, w związku z konkurencją stoczni azjatyckich), rozwija się przemysł paliwowy, chemiczny, celulozowo-papierniczy, przetwórstwa rybnego;
- krakowski okręg przemysłowy
(główne ośrodki: Kraków, Brzesko, Bochnia, Skawina, Trzebinia, Chrzanów)
przedłużenie GOP-u na wschód, tradycyjnie hutnictwo żelaza (Huta Arcelor-Mittal, dawna Huta Lenina, potem Huta im. Sędzimira),przemysł metalowy i przemysł mineralny (cementownie i wapienniki), ale również przemysły nowoczesne – elektrotechniczny (Telefonika produkująca kable elektryczne i światłowodowe w Myślenicach i w Krakowie), przemysł elektroniczny (oprogramowanie - Comarch), czy wreszcie przemysł spożywczy (cukierniczy, tytoniowy, młynarski, piwowarski);
- wrocławski okręg przemysłowy
(główne ośrodki: Wrocław, Oława, Jelcz, Brzeg Dolny)
zakłady przemysłowe różnych branży skupione głównie we Wrocławiu (przemysł metalowy – m.in. produkcja pralek, przemysł maszynowy – w tym produkcja wagonów kolejowych, odzieżowy, spożywczy i inne), produkcja i montaż samochodów ciężarowych i autobusów (Jelcz), przemysł chemiczny (Brzeg Dolny), obuwniczy (Oleśnica);
- bielski okręg przemysłowy
(ośrodki przemysłowe: Bielsko-Biała, Cieszyn, Żywiec, Czechowice-Dziedzice, Andrychów)
przedłużenie GOP-u na południe, przemysł samochodowy (fabryka Fiata), elektromaszynowy (silniki elektryczne i wysokoprężne), tradycyjnie przemysł włókienniczy – wełniany, spożywczy (m.in. browarniczy);
- szczeciński okręg przemysłowy
(główne ośrodki: Szczecin, Police, Nowe Czarnowo)
głównie przemysł maszynowy – stoczniowy i spożywczy (w tym rybny) oraz chemiczny (fabryka nawozów fosforowych w Policach) oraz energetyczny (elektrownia Dolna Odra w Nowym Czarnowie),
- bydgosko-toruński okręg przemysłowy
(główne ośrodki: Bydgoszcz, Toruń, Janikowo, Inowrocław)
główne ośrodki to Bydgoszcz i Toruń, przemysł elektromaszynowy, chemiczny (fabryka środków czystości Unilever w Bydgoszczy, fabryka włókien syntetycznych Elana w Toruniu, produkcja chloru i przemysł sodowy), przemysł spożywczy (m.in. tłuszczowy – oparty o przetwórstwo uprawianego na Kujawach rzepaku).
Inne okręgi przemysłowe to: okręg sudecki (przez niektórych geografów przemysłu ograniczany do okręgu wałbrzyskiego), okręg karpacki, okręg rzeszowski, okręg tarnobrzeski (trzon przedwojennego Centralnego Okręgu Przemyslowego), okręg lubelski, okręg piotrkowsko-bełchatowski, okręg częstochowski, okręg opolski, okręg legnicko-głogowski.