Kraje skandynawskie - środowisko, ludność, gospodarka i in. - Geografia - strona 5

system jezior o powierzchni 4,4 tys. km2 – 4. pod względem wielkości jezioro w Europie) i Päijänne (o powierzchni ponad 1 tys. km2). Trzecie pod względem powierzchni jezioro w Finlandii – Inari (też o powierzchni nieco ponad 1 tys. km2) położone jest na północy kraju – w Laponii.
Rzeki w krajach skandynawskich, w Finlandii i na Islandii są stosunkowo krótkie, ale zasobne w wodę, a duży spadek (zwłaszcza rzek norweskich, islandzkich i fińskich) powoduje, że wzdłuż ich biegu zbudowano liczne hydroelektrownie. Do najdłuższych rzek w europie Północnej należą: Glomma w Norwegii (długość 598 km) i Kemijoki w Finlandii (długość 550 km). Na rzekach występują wodospady – np. Kjelfossen w Norwegii (wysokość 755 m, najwyższy w Europie), Imatra (wysokość 18,5 m) w Finlandii na rzece Vuoksi, czy Dettifoss (wysokość 45 m, szerokość ok. 100 m) w Islandii.
Dużą powierzchnię zajmują też bagna i torfowiska – w Finlandii ok. 30% powierzchni kraju.

W związku z dużą rozciągłością południkową krajów Europy Północnej ich klimat zmienia się od umiarkowanie ciepłego – w Danii i południowej Szwecji, przez umiarkowanie chłodny, subpolarny na północy Europy i polarny na archipelagach arktycznych. Równocześnie wyraźnie różnią się warunki w Norwegii, Danii i Islandii, gdzie występuje klimat w odmianie morskiej (stosunkowo łagodne zimy, duże zachmurzenie, częste opady, do łagodzenia warunków klimatycznych przyczynia się też ciepły Północnoatlantycki prąd morski i jego odnogi – Prąd Norweski i Prąd Irmingera) od klimatu Finlandii, gdzie występuje klimat kontynentalny (mroźne zimy i stosunkowo ciepłe lata). W Górach Skandynawskich zauważalna jest piętrowość klimatyczna.
W Sztokholmie średnia temperatura miesięczna zmienia się od -2,8°C w styczniu do +17,2°C w lipcu (rekordowe temperatury zarejestrowane w okresie 1961-1990 to -32,0°C i +35,4°C).
W Bergen, w zachodniej Norwegii średnia temperatura powietrza najchłodniejszego miesiąca w roku nie spada poniżej 0°C. W Reykjaviku (leży dużo dalej na północ) na Islandii średnia temperatura miesięczna zmienia się od -2,4°C w styczniu i lutym do +8,8°C w lipcu. W Helsinkach temperatura miesięczna zmienia się od -4,7°C w lutym do +17,8°C w lipcu. W Longyearbyen na Spitsbergenie temperatura najchłodniejszego miesiąca (lutego) średnio nie spada poniżej -20,0°C, a temperatura najcieplejszego miesiąca (lipca) średnio nie wzrasta powyżej 7,0°C.
Opady roczne w zachodniej Norwegii lokalnie przekraczają 2000 mm (opady orograficzne na dowietrznych stokach Gór Skandynawskich). W fińskiej części Laponii suma opadów rocznych nie przekracza 450 mm. Pokrywa śnieżna utrzymuje się od 2 mies. na południu Szwecji do 8 w Laponii.

Gleby Europy Północnej nie są urodzajne – rozwinęły się na osadach polodowcowych. Przeważają gleby bielicowe, na północy tundrowe – oglejone, często gleby poligonalne.

Zróżnicowanie warunków klimatycznych znajduje odbicie w strefowości roślinnej. Na południu regionu występują lasy liściaste i mieszane. W Danii występują również wrzosowiska. Środkową Szwecję i większą część Finlandii zajmują szpilkowe lasy borealne (tajga ze świerkiem i sosną), przechodzące w lasy z dużym udziałem brzozy (zwłaszcza w przejściowej strefie lasotundry). Północną część regionu zajmuje bezdrzewna tundra z krzewinkami.
Lesistość Finlandii wynosi 72%, Szwecji – 57%, mało lasów jest zarówno w górzystej Norwegii, jak i rolniczej Danii – 11%. Prawie w ogóle nie ma lasów w pokrytej głównie tundrą Islandii.
W strefie tajgi występują duże ssaki – łoś, ryś, wilk, niedźwiedź brunatny oraz takie ptaki jak: żuraw, głuszec, czy jarząbek. W tundrze występują

Autor: dr Krzysztof Jarzyna z Instytutu Geografii UJK w Kielcach

Polecamy również:

Komentarze (1)
Wynik działania 4 + 5 =
Deriom
2017-01-10 18:51:16
-kraje wysoko rozwinięte gospodarczo -gospodarka tych państw związana jest z morzem -dbają o środowisko -prowadzą zdrowy styl życia, zajmują czołowe miejsce w świecie pod względem długości życia 2. Środowisko: *Norwegia: -przeważają góry skandynawskie -klimat umiarkowany morski *Szwecja -dużo gór i wyżyn -są tam jeziora polodowcowe Venel i Vettel *Finlandia -kraj nizinny -3/4 powierchni to jeziora, bagna i lasy *Dania -kraj nizinny -klimat umiarkowany morski
Ostatnio komentowane
lol
• 2023-09-24 15:47:42
Muszę na poniedziałek napisać coś o "portret z pelargoniami" ale niestety tu nie znala...
• 2023-09-24 10:07:26
chyba ta
• 2023-09-21 19:21:13
dsasdsadasssssssss
• 2023-09-21 18:28:08
????
• 2023-09-20 13:10:13