PANSTWA EUROPY POŁUDNIOWEJ – ICH TERYTORIUM I LUDNOŚĆ
Europa Południowa skupia przede wszystkim państwa położone nad Morzem Śródziemnym.
Obszary te były zamieszkiwane przez człowieka i eksploatowane (a ich przyroda przekształcana) od czasów przedhistorycznych. W Starożytności wchodziły one w skład Cesarstwa Rzymskiego. To tutaj także rozwijało się chrześcijaństwo w pierwszych wiekach swojego istnienia. W kolejnych wiekach doszło do podziału cywilizacji śródziemnomorskiej – część południowa i wschodnia (głównie Azja Zachodnia i Afryka Północna) stały się krajami islamskimi,
zaś południowa Europa podzieliła się na część bałkańską – związaną z greckim Cesarstwem Bizantyńskim (a od XVI do XIX wieku znajdująca się pod władzą muzułmańskich Turków Osmańskich)
i część łacińską, związaną z chrześcijaństwem zachodnim.
Dwa spośród państw Europy Południowej należą do największych i najbardziej ludnych państw europejskich. Są to:
- Hiszpania (powierzchnia prawie 506 tys. km2 – 4. w Europie uwzględniając Federację Rosyjską, liczba ludności ok. 46,5 mln – 6. w Europie uwzględniając Federację Rosyjską)
- Włochy (powierzchnia >301,3 tys. km2 – 10. w Europie uwzględniając Federację Rosyjską, liczba ludności prawie 60,5 mln mieszkańców – 5. w Europie uwzględniając Federację Rosyjską).
Dużo mniejszymi państwami są:
- Grecja (prawie 132 tys. km2 i ponad 11,3 mln mieszkańców),
- Portugalia (około 92 tys. km2 i ponad 10,5 mln mieszkańców, jako jedyne nie leży nad Morzem Śródziemnym a nad Atlantykiem),
- Chorwacja (ponad 56,5 tys. km2 i ponad 4,4 mln mieszkańców),
- Albania (około 28,7 tys. km2 i około 3,2 mln mieszkańców)
i Czarnogóra (ponad 13,8 tys. km2 i 633 tys. mieszkańców).
Grecja, Albania i Chorwacja (oraz Macedonia, Kosowo, Bośnia i Hercegowina, Serbia i Bułgaria) są też określane jako państwa bałkańskie.
Do niewielkich państw należą:
- Malta (ok. 316 km2 i 413 tys. mieszkańców),
- San Marino (ok. 61 km2 i 32 tys. mieszkańców)
i Monako (ok. 2 km2 i 35 tys. mieszkańców) oraz Watykan (państwo o nieporównywalnie większym znaczeniu niż wskazuje jego powierzchnia - centrum duchowe i administracyjne kościoła katolickiego).
Nad Morzem Śródziemnym leży też południowa Francja z wyspą Korsyką (zaliczana jednak do Europy Zachodniej). Dostęp do Morza Adriatyckiego (odnoga Morza Śródziemnego) ma też Słowenia (zaliczana też do krajów Europy Środkowej i krajów alpejskich).
Udział osób starszych (w wieku >64 lata) w strukturze wiekowej ludności tych krajów jest większy niż w przypadku Polski (13,6% mieszkańców) – od 17,1% w Hiszpanii do 20,3% we Włoszech.
Przyrost naturalny jest ujemny we Włoszech, Portugalii (-0,4‰) i w Chorwacji (-2,0‰), wyraźnie dodatni w Hiszpanii (+2,3‰).
W większości tych krajów średnia oczekiwana długość życia jest większa ni ż w naszym kraju (zwłaszcza w odniesieniu do mężczyzn – średnio o 7 lat, jest to efekt zdrowszej diety i lepszej opieki zdrowotnej).
Ludność miejska ma największy udział w ogóle mieszkańców w Hiszpanii (77,4%), w pozostałych krajach południowej Europy jej udział jest znacznie mniejszy – podobny jak w Polsce, a nawet jeszcze niższy (57,7% w Chorwacji). Rozwinęły się tam duże metropolie miejskie: Madryt (>5,7 mln mieszkańców w aglomeracji miejskiej) i Barcelona (>3,75 mln mieszkańców w aglomeracji miejskiej) w Hiszpanii oraz Rzym (prawie 4,2 mln mieszkańców w aglomeracji miejskiej), Mediolan (około 3,15 mln mieszkańców), Neapol (ponad 3 mln mieszkańców) oraz Turyn (ponad 2,3 mln mieszkańców w zespole miejskim) we Włoszech. Dużymi metropoliami są też greckie Ateny (prawie 3,2 mln mieszkańców w zespole miejskim – niemal 30% mieszkańców kraju)