PANSTWA BAŁKAŃSKIE – ICH TERYTORIUM, LUDNOŚĆ I SYTUACJA POLITYCZNA
Państwa bałkańskie to kraje położone na Płw. Bałkańskim w południowo-wschodniej Europie.
Część z nich zaliczana jest również do państw Europy Południowej.
Jeszcze kilka-kilkanaście lat temu był to region bardzo niestabilny politycznie i nie ma gwarancji, że takim się powtórnie nie stanie.
Tradycje krwawej rywalizacji poszczególnych narodowości (z jednej strony) i sprzecznych interesów mocarstw europejskich/światowych (z drugiej strony) są tu jednak znacznie starsze. Spory etniczne i polityczne nasiliły się na przełomie XIX i XX wieku, kiedy na określenie tej napiętej sytuacji powstało określenie bałkański kocioł. Wybuch tego kotła w 1914 roku (zamach w Sarajewie i wypowiedzenie wojny Serbii przez Austro-Węgry) doprowadził do I Wojny Światowej.
Na Bałkanach (zwłaszcza w zachodniej ich części, w dawnej Jugosławii) silne są tendencje decentralizacyjne. W roku 1990 istniały tu 4 państwa (bez Turcji, która zajmuje skrawek Tracji Wschodniej w Europie). Obecnie istnieje tu 9 państw (bez Turcji ale z Republiką Kosowa – uznawaną na początku 2014 roku przez 107 niepodległych państw świata).
Te 9 państw to:
- Grecja (prawie 132 tys. km2 i ponad 11,3 mln mieszkańców, stolica Ateny – prawie 3,2 mln mieszkańców) – scharakteryzowana bardziej szczegółowo w haśle poświęconym Europie Południowej,
- Bułgaria (ok. 111 tys. km2, i ponad 7,5 mln ludności, stolica Sofia – ponad 1,15 mln mieszkańców),
- Chorwacja (ponad 56,5 tys. km2 i ponad 4,4 mln mieszkańców, stolica Zagrzeb – prawie 800 tys. mieszkańców w zespole miejskim),
- Serbia (ok. 77,5 tys. km2 bez Kosowa i 88,35 tys. km2 z Kosowem oraz prawie 7,2 mln mieszkańców (bez Kosowa), stolica Belgrad – ponad 1,6 mln mieszkańców w zespole miejskim w 2008 roku, nie uznaje niepodległości Republiki Kosowa – dawna republika autonomiczna Serbii, autonomię ma w Serbii jej północna część – Wojwodina z ok. 14% mniejszością węgierską),
- Macedonia (ok. 55,7 tys. km2 i ok. 2 mln ludności, stolica Skopje – ok. 485 tys. mieszkańców),
- Bośnia i Hercegowina (ok. 51,2 tys. mieszkańców i 3,84 mln mieszkańców, stolica Sarajewo – prawie 400 tys. mieszkańców, składa się z 2 części – Federacji Bośni i Hercegowiny zamieszkanej gł. przez muzułmańskich Boszniaków i Chorwatów oraz Republiki Serbskiej, o bardzo szerokim zakresie autonomii),
- Albania (około 28,7 tys. km2 i około 3,2 mln mieszkańców, stolica Tirana – 400 tys. mieszkańców w 2008 roku),
- Czarnogóra (ponad 13,8 tys. km2 i 633 tys. mieszkańców, stolica Podgorica – 174 tys. mieszkańców w 2007 roku),
- Republika Kosowa (prawie 11 tys. km2 i ponad 1,8 mln mieszkańców, stolica Prisztina – ponad 201 tys. mieszkańców, deklaracja niepodległości z 2008 uznana została za nielegalną m.in. przez Serbię i Rosję, deklaracji tej nie uznała też serbska ludność Kosowa północnego, która chce przyłączyć się do Serbii).
Poza Kosowem (166 osób.km2) gęstość zaludnienia w państwach bałkańskich jest mniejsza niż w Polsce (najmniejsza w Czarnogórze – 45 osób/km2).
O napiętych stosunkach pomiędzy państwami oraz wewnątrz państw bałkańskich decydowało i dalej decyduje duże zróżnicowanie etniczne i (przede wszystkim) religijne. Wynikało ono z historii półwyspu – dominacji Bizancjum aż do końca XII wieku (na północy i zachodzie półwyspu zaznaczał się wpływ państw Europy Zachodniej – Cesarstwa Karolingów, Królestwa Węgier, Wenecji, cesarstwa Habsburgów), ekspansji Słowian w VI i VII wieku na północne Bałkany oraz podboju Bałkanów przez muzułmańskie Imperium Osmańskie. W wieku XIX i na początku wieku XX o wpływy w regionie tym rywalizowały