Czynniki klimatyczne są to warunki fizyczne i geograficzne, które z jednej strony decydują o zróżnicowaniu klimatów Ziemi, z drugiej zaś strony decydują o kierunku i tempie zmian klimatu. Oddziaływanie czynników klimatycznych polega na wpływaniu na przebieg procesów, które kształtują klimat.
Bardzo często pojęcie czynników klimatycznych ograniczane jest do czynników geograficznych, w tym zwłaszcza:
- wysokości Słońca nad horyzontem, zależnej od szerokości geograficznej i zmiennej w cyklu dobowym i rocznym,
- rodzaju podłoża (morze, ląd, pokrywa lodowa),
- wysokości bezwzględnej,
- rzeźby terenu,
- prądów morskich,
- szaty roślinnej,
- rodzaju gruntu,
- gospodarczej działalności człowieka.
Podstawowe znaczenie mają jednak czynniki astronomiczne:
- kształt Ziemi,
- ilość energii słonecznej docierająca do Ziemi (określana przez stałą słoneczną), zmienna w czasie w zależności od aktywności słonecznej,
- parametry ruchu obrotowego i obiegowego Ziemi, w tym zwłaszcza nachylenie osi Ziemi do płaszczyzny orbity pod kątem 66°33’, które w połączeniu z ruchem obiegowym Ziemi odpowiada zmiany pór roku).
Obok czynników astronomicznych i geograficznych na klimat danego obszaru silnie wpływają też czynniki cyrkulacyjne. Cyrkulacja atmosferyczna jest – co prawda – częścią składową stosunków klimatycznych danego obszaru, a nie czynnikiem wpływającym na klimat z zewnątrz, ale to właśnie ona decyduje np. o różnicach klimatów zachodnich (klimat suchy) i wschodnich (klimat wilgotny) wybrzeży kontynentów w szerokościach międzyzwrotnikowych, czy o występowaniu charakterystycznych dla klimatu Polski sezonów pogodowych jak majowi zimni święci, czy polska złota jesień.