Klimaty kuli ziemskiej - charakterystyka. Strefy klimatyczne - jakie są?

Zróżnicowanie geograficznych czynników klimatycznych powoduje, że na powierzchni Ziemi możemy wyróżnić wiele typów klimatu. Badacze od dawna próbowali porządkować obraz zróżnicowania klimatycznego i tworzyli klasyfikacje klimatu. Do dnia dzisiejszego opracowano ich ponad 400.

Jedną z pierwszych nowoczesnych klasyfikacji była klasyfikacja V. Koeppena, której pierwszą wersję opracowano w 1884. Kilkakrotnie modyfikowana jest najpowszechniej wykorzystywaną klasyfikacją klimatu na świecie. W polskich podręcznikach i atlasach geograficznych w powszechnym użyciu jest klasyfikacja autorstwa Wincentego Okołowicza z 1965 roku, oparta o analizę przebiegu rocznego opadów atmosferycznych oraz wartości i przebieg roczny temperatury powietrza.

Naczelną cechą zróżnicowania klimatów Ziemi jest strefowość klimatyczna, wynikająca ze zróżnicowania nasłonecznienia zależnie od szerokości geograficznej oraz ogólnej cyrkulacji atmosfery. Nieodłącznie ze strefowością klimatu związana jest sezonowość klimatu, czyli cykliczna zmienność warunków klimatycznych w ciągu roku. Na strefowość klimatu nakłada się wpływ astrefowych czynników klimatycznych, takich jak rzeźba terenu i wpływ prądów morskich. Obserwowaną w obszarach górskich w wyżynnych zmienność klimatu wraz ze wzrostem wysokości bezwzględnej nazywamy piętrowością klimatyczną.

Klasyfikacja W. Okołowicza wydziela 5 stref klimatycznych: strefę klimatów równikowych, strefę klimatów zwrotnikowych, strefę klimatów podzwrotnikowych, strefę klimatów umiarkowanych (w tym 2 podstrefy klimatów: umiarkowanych ciepłych i umiarkowanych chłodnych) oraz strefę klimatów okołobiegunowych.

Strefy klimatyczne

Klimaty równikowe

W klimatach równikowych średnia temperatura wszystkich miesięcy przekracza +20°C. Amplitudy roczne temperatury powietrza są niewielkie – nie większe niż 10°C. Blisko równika występują 2 pory deszczowe, dalej od niego 1 pora deszczowa (deszcze zenitalne).

Klimaty te występują w Ameryce Środkowej i na wyspach Morza Karaibskiego oraz w północnej części Ameryki Południowej, w Afryce pomiędzy 15° szerokości geograficznej N a 20° szerokości geograficznej S, na archipelagach Azji Południowo-Wschodniej, w północnej Australii i na wyspach Oceanii. Rozróżniamy w tej strefie klimat równikowy wybitnie wilgotny (klimat wilgotnych lasów równikowych) bez wyraźnej pory bezdeszczowej oraz klimaty podrównikowe (klimaty sawanny) z jedną lub dwoma porami bezopadowymi o różnej długości.

strefy klimatyczne - klimat równikowy wilgotny

Klimaty zwrotnikowe

W klimatach zwrotnikowych średnie temperatury miesięczne zmieniają się od +10°C do powyżej +20°C. Jednocześnie to właśnie w tej strefie klimatycznej w ciepłej połowie roku występują najwyższe na Ziemi temperatury powietrza. Obserwujemy tu też duże amplitudy temperatury powietrza – zwłaszcza dobowe. Opady występują tam przeważnie latem, chociaż w klimatach suchych są sporadyczne. Ze strefą klimatów zwrotnikowych najbardziej kojarzą się klimaty zwrotnikowe suche i wybitnie suche (klimaty pustyń). To w tej strefie leżą największe pustynie świata: Sahara, pustynie Półw. Arabskiego, Pust. Thar w Indiach, pustynie północno-zachodniego Meksyku na półkuli północnej oraz Pust. Atakama, Pust. Namib i Kalahari oraz pustynie Australii na półkuli południowej. Niewielkie opady lub ich brak w tych obszarach wynika z tego, że leżą one w centrum zwrotnikowego obszaru wysokiego ciśnienia.

Na zachodnich wybrzeżach kontynentów strefy zwrotnikowej dodatkowym czynnikiem sprzyjającym suchości klimatu są chłodne prądy morskie (Prąd Humboldta, Prąd Benguelski, Prąd Zachodnioaustralijski, Prąd Kalifornijski i Prąd Kanaryjski). Nad tymi

Autor: dr Krzysztof Jarzyna z Instytutu Geografii UJK w Kielcach

Polecamy również:

  • Piętra klimatyczne - opis

    Piętrowość klimatyczna jest do pewnego stopnia odpowiednikiem strefowości klimatycznej w górach. Piętra klimatyczne leżą jedno nad drugim. Główną przyczyną piętrowości jest to, że wraz ze wzrostem wysokości bezwzględnej spada temperatura powietrza. Poza tym wraz ze wzrostem wysokości do pewnego... Więcej »

  • Współczesne zmiany klimatu na świecie - przyczyny, opis

    Klimat Ziemi w przeszłości ulegał wielu zmianom, które od około 2,3 mld lat temu (pierwszej epoki lodowej) wyrażały się w tym, że dłuższe okresy ciepłe (o długości co najmniej kilkuset milionów lat) przeplatane były przez krótsze okresy chłodne (o długości kilkudziesięciu milionów lat).... Więcej »

Komentarze (0)
Wynik działania 2 + 5 =
Ostatnio komentowane
l
• 2023-10-01 12:30:44
nudne to
• 2023-10-01 11:52:10
macie
• 2023-09-30 17:00:17
to jest super edukujące zadanie
• 2023-09-29 08:07:38
3434444f234fcvqr4
• 2023-09-27 12:30:26