Zróżnicowanie geograficznych czynników klimatycznych powoduje, że na powierzchni Ziemi możemy wyróżnić wiele typów klimatu. Badacze od dawna próbowali porządkować obraz zróżnicowania klimatycznego i tworzyli klasyfikacje klimatu. Do dnia dzisiejszego opracowano ich ponad 400.
Jedną z pierwszych nowoczesnych klasyfikacji była klasyfikacja V. Koeppena, której pierwszą wersję opracowano w 1884. Kilkakrotnie modyfikowana jest najpowszechniej wykorzystywaną klasyfikacją klimatu na świecie. W polskich podręcznikach i atlasach geograficznych w powszechnym użyciu jest klasyfikacja autorstwa Wincentego Okołowicza z 1965 roku, oparta o analizę przebiegu rocznego opadów atmosferycznych oraz wartości i przebieg roczny temperatury powietrza.
Naczelną cechą zróżnicowania klimatów Ziemi jest strefowość klimatyczna, wynikająca ze zróżnicowania nasłonecznienia zależnie od szerokości geograficznej oraz ogólnej cyrkulacji atmosfery. Nieodłącznie ze strefowością klimatu związana jest sezonowość klimatu, czyli cykliczna zmienność warunków klimatycznych w ciągu roku. Na strefowość klimatu nakłada się wpływ astrefowych czynników klimatycznych, takich jak rzeźba terenu i wpływ prądów morskich. Obserwowaną w obszarach górskich w wyżynnych zmienność klimatu wraz ze wzrostem wysokości bezwzględnej nazywamy piętrowością klimatyczną.
Klasyfikacja W. Okołowicza wydziela 5 stref klimatycznych: strefę klimatów równikowych, strefę klimatów zwrotnikowych, strefę klimatów podzwrotnikowych, strefę klimatów umiarkowanych (w tym 2 podstrefy klimatów: umiarkowanych ciepłych i umiarkowanych chłodnych) oraz strefę klimatów okołobiegunowych.
Strefy klimatyczne
Klimaty równikowe
W klimatach równikowych średnia temperatura wszystkich miesięcy przekracza +20°C. Amplitudy roczne temperatury powietrza są niewielkie – nie większe niż 10°C. Blisko równika występują 2 pory deszczowe, dalej od niego 1 pora deszczowa (deszcze zenitalne).
Klimaty te występują w Ameryce Środkowej i na wyspach Morza Karaibskiego oraz w północnej części Ameryki Południowej, w Afryce pomiędzy 15° szerokości geograficznej N a 20° szerokości geograficznej S, na archipelagach Azji Południowo-Wschodniej, w północnej Australii i na wyspach Oceanii. Rozróżniamy w tej strefie klimat równikowy wybitnie wilgotny (klimat wilgotnych lasów równikowych) bez wyraźnej pory bezdeszczowej oraz klimaty podrównikowe (klimaty sawanny) z jedną lub dwoma porami bezopadowymi o różnej długości.
Klimaty zwrotnikowe
W klimatach zwrotnikowych średnie temperatury miesięczne zmieniają się od +10°C do powyżej +20°C. Jednocześnie to właśnie w tej strefie klimatycznej w ciepłej połowie roku występują najwyższe na Ziemi temperatury powietrza. Obserwujemy tu też duże amplitudy temperatury powietrza – zwłaszcza dobowe. Opady występują tam przeważnie latem, chociaż w klimatach suchych są sporadyczne. Ze strefą klimatów zwrotnikowych najbardziej kojarzą się klimaty zwrotnikowe suche i wybitnie suche (klimaty pustyń). To w tej strefie leżą największe pustynie świata: Sahara, pustynie Półw. Arabskiego, Pust. Thar w Indiach, pustynie północno-zachodniego Meksyku na półkuli północnej oraz Pust. Atakama, Pust. Namib i Kalahari oraz pustynie Australii na półkuli południowej. Niewielkie opady lub ich brak w tych obszarach wynika z tego, że leżą one w centrum zwrotnikowego obszaru wysokiego ciśnienia.
Na zachodnich wybrzeżach kontynentów strefy zwrotnikowej dodatkowym czynnikiem sprzyjającym suchości klimatu są chłodne prądy morskie (Prąd Humboldta, Prąd Benguelski, Prąd Zachodnioaustralijski, Prąd Kalifornijski i Prąd Kanaryjski). Nad tymi chłodnymi wodami tworzą się często mgły ale nie ma warunków dla rozwoju chmur opadowych. Jednocześnie wschodnie wybrzeża kontynentów w tej strefie klimatycznej charakteryzują się bardzo wysokimi opadami. Powietrze niesione pasatami (wiatry wschodnie) unosi się bowiem do góry w kontakcie z wybrzeżem (we wschodniej Australii, w Mozambiku i w Natalu w Afryce południowej, w południowo-wschodniej Brazylii i na wybrzeżach Zat. Meksykańskiej). Występuje tam klimat zwrotnikowy wilgotny. W Indiach i na Płw. Indochińskim podwyższone opady w tej strefie związane są z monsunem letnim.
Klimaty podzwrotnikowe
W klimatach podzwrotnikowych zaznacza się już duża różnica w amplitudzie rocznej temperatury powietrza między klimatami morskimi i kontynrntalnymi. W tych pierwszych średnia temperatura najchłodniejszego miesiąca wynosi około +10°C. W tych drugich może być nawet niższa od 0°C. Średnie temperatury najcieplejszego miesiąca przekraczają +20°C. Opady głównie w okresie zimowym (typ klimatu śródziemnomorski – poza południową Europą, Azją Zach. i Afryką Płn. również w Kalifornii, środk. Chile, Kraju Przylądkowym w Afryce i południowej Australii). Na wschodnich wybrzeżach kontynentów (wschodnie wybrzeże USA na południe od Nowego Jorku, Chiny, Korea i Japonia, płn. Argentyna i Urugwaj, Wyspa Północna Nowej Zelandii) opady letnie.
Klimaty umiarkowane
W klimatach umiarkowanych wyraźnie widoczne są różnice w amplitudzie rocznej temperatury powietrza między klimatami morskimi i oceanicznymi. W klimatach morskich jest mniejsza niż 25°C, w klimatach skrajnie kontynentalnych (wschodnia Syberia) osiąga nawet 45°C. Średnia temperatura powietrza najcieplejszego miesiąca raczej nie jest wyższa niż 20°C. Temperatura powietrza w klimatach morskich nie spada poniżej -10°C - 0°C, a klimatach umiarkowania chłodnych kontynentalnych może być niższa niż -20°C. Występuje tu wyraźna pora ciepła, pora chłodna i pory przejściowe. Opady są całoroczne; w klimatach przejściowych i kontynentalnych przeważają konwekcyjne opady letnie, w klimatach morskich opady zimowe. Klimaty te występują w Kanadzie i w Nowej Anglii, w znacznej części Europy oraz na Syberii, na Wyspie Południowej Nowej Zelandii oraz w płd. Argentynie i Chile.
Klimaty okołobiegunowe
W klimatach okołobiegunowych średnia temperatura powietrza najcieplejszego miesiąca jest nie wyższa niż +10°C w klimatach subpolarnych i nie wyższa niż 0°C w klimatach polarnych. Opady są raczej niewielkie z przewagą opadów śniegu. Pory roku definiowane gł. przez długość dnia i nocy. Klimaty te Występują na północnych krańcach Europy i Azji oraz Alaski i Kanady, na Grenlandii, na Antarktydzie i wyspach antarktycznych i na Ziemi Ognistej.
Dodatkowymi czynnikami astrefowymi uwzględnianymi przez W. Okołowicza są obszary górskie i cyrkulacja monsunowa.