Konflikt w Sudanie jest jednym z najdłuższych i najbardziej krwawych konfliktów XX wieku – śmierć poniosło w nim ponad 1,5 miliona osób. Konflikt spowodował też falę uchodźstwa – miejsce zamieszkania musiało zmienić ponad 4 milionów Sudańczyków.
Konflikt w Sudanie – przyczyny
Przyczyny konfliktu leżą przede wszystkim w różnicach religijnych i etnicznych między północną a południową częścią Sudanu. W północnej części kraju dominowali bowiem wyznawcy Islamu (stanowili oni aż 70%), natomiast w południowej – chrześcijanie (5%) i animiści (25%). Islamiści sprawowali władzę w kraju nieprzerwanie od uzyskania niepodległości przez Sudan w 1956 r. dążąc do islamizacji całego kraju. Jeśli chodzi o kwestie etniczne, to około 50% mieszkańców Sudanu stanowili Arabowie (dzieląc się na bardzo wiele plemion), a pozostała część ludności to rdzenne plemiona, m.in.: Dinka, Nuerowie, Azande.
Drugim ważnym źródłem konfliktu są dobra naturalne – przede wszystkim nierównomierny rozkład surowców oraz zróżnicowana żyzność gleb.
Powiązaną z powyższymi przyczyną konfliktu jest także kolonialna przeszłość, która doprowadziła do wytworzenia się sztucznych granic nieuwzględniających wspomnianych podziałów.
Konflikt w Sudanie – przebieg
Po uzyskaniu niepodległości Sudan pogrążył się w kryzysie ekonomicznym, na który wpływ miały także niepodległościowe dążenia południowej części kraju. W kolejnych latach w Sudanie zmieniały się słabe rządy przedstawicieli skonfliktowanych ze sobą plemion – w 1958 r. doszło do pierwszego zamachu stanu, któremu przewodził Ibrahim Abbud. Po przejęciu władzy w państwie Abbud prowadził mocno dyskryminacyjną politykę względem niemuzułmańskiego południa, co spowodowało aktywizację ugrupowań opozycyjnych, między innymi partyzanckiej armii o nazwie Jad Węża.
W 1967 r. doszło do kolejnego zamachu stanu – przywódcą państwa został wówczas płk. Dżafar Nimeiri. Początkowo Nimeiriemu udało się doprowadzić do złagodzenia sytuacji na południu kraju jednak na początku lat 80. rozgorzał tam otwarty konflikt – odpowiedź na próbę wprowadzenia w całym Sudanie islamskiego prawa – szariatu oraz postępującej islamizacji innych dziedzin życia.
Druga połowa lat 80. i lata 90. to czas trwającego konfliktu na południu, pogarszającej się sytuacji ekonomicznej w kraju i władzy Omara al-Baszira (był prezydentem Sudanu do 11 kwienia 2019 roku, władzę przejał po nim Ahmed Awad Ibn Auf). Omar al-Baszir systematycznie dążył do islamizacji całego Sudanu – konflikt więc zaostrzał się
Oficjalne zakończenie konfliktu w Sudanie nastąpiło w 2005 r., kiedy to w Nairobi podpisano traktat pokojowy. Traktat ten zakładał wprowadzenie szerokiej, sześcioletniej autonomii Sudanu Południowego, po której miało dojść do referendum decydujące o przyszłości jego niepodległości. Referendum to odbyło się w 2011 r. i w jego wyniku powstało niepodległe państwo o nazwie Sudan Południowy ze stolicą w Dżubie. Od wiosny 2012 r. Sudan Południowy i Sudan są jednak w stanie wojny – okresowo dochodzi do walk na granicy (wynika to m.in. z przebiegu granicy przez tereny ze złożami ropy naftowej.
Należy podkreślić, że osiągnięte w 2005 r. porozumienie nie rozwiązało konfliktu w Dar-Furze – zachodniej prowincji Sudanu (przyczyny konfliktu również wynikają ze zróżnicowania religijnego), który wybuchł w 2003 r. W 2011 r. podpisano porozumienie w mieście Al-Dauha, jednak nie rozwiązało to problemu Dar-Furu – od tego czasu doszło już do wielu aktów przemocy (w tym zabicia przywódcy rebeliantów – Chalila Ibrahima). Do 2005 r. w samym Dar-Furze zginęło ponad 350 tysięcy osób, a pogarszające się warunki życia ludności cywilnej określa się mianem katastrofy humanitarnej.