IRA, czyli Irlandzka Armia Republikańska (ang. Irish Republican Army) jest jedną z najdłużej działających organizacji zbrojnych, ponieważ jej początki doktrynalne można znaleźć już w końcówce XVIII wieku. Pierwszym krokiem ku powstaniu IRA był jednak listopada 1913 r., kiedy to powołano organizację o nazwie Ochotnicy Irlandzcy (w jej skład w zdecydowanej większości wchodzili katolicy), jako odpowiedź na działalność przeciwników wolnej Irlandii (w zdecydowanej wierze protestantów, zwolenników trwającej od 1801 r. unii z Wielką Brytanią). Sama Irlandzka Armia Republikańska powstała później, po powstaniu wielkanocnym (1916 r.) – które choć było klęską militarną zwolenników wolności Irlandii, stało się punktem wyjścia sukcesu politycznego w wyborach parlamentarnych w 1918 r. - zwolennicy niepodległości kraju zdobyli zdecydowaną większość miejsc (73) na 105 miejsc w Izbie Gmin przeznaczonych dla Irlandii. Zwolennicy autonomii Irlandii zdobyli wówczas zaledwie 6 miejsc.
Założycielem IRA był Michael Collins.
W powiązaniu z IRA od początku XX wieku działa również partia polityczna Sinn Fein (pol. My sami).
IRA – cele
Celem powstania armii było prowadzanie wojny partyzanckiej z przeważającą