Sanktuarium Maryjne w Ludźmierzu stanowi najstarszą świątynie katolicką na całym Podhalu. Początkami sięga XIII w., kiedy to biskup krakowski, Wisław, zezwolił w 1234 r. ówczesnemu wojewodzie krakowskiemu Teodorowi Gryficie wznieść świątynię ku czci Matki Boskiej. Powstała ona z drewna i służyła parafianom aż do XIX w., kiedy to kościół rozebrano , a w jego miejsce wystawiono stojącą do dzisiaj murowaną świątynię neogotycką pod wezwaniem Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny. W 2001 roku został jej przyznany tytuł bazyliki mniejszej.
Do XIX wieku opiekę nad sanktuarium sprawowali cystersi. Następnie przejęła ją diecezja tarnowska, a w 1881 r. diecezja krakowska, która kieruje parafią w Ludźmierzu do dziś.
Sanktuarium znane jest z figury Matki Bożej Ludźmierskiej, nazywanej „Gaździną i Królową Podhala”, która już w średniowieczu przyciągała rzesze wiernych ze względu na cudowne właściwości. Ma około 600 lat. Jest wykonana z drewna i mierzy 125 centymetrów. Kardynał Stefan Wyszyński w towarzystwie biskupa Karola Wojtyły koronował ją 15 sierpnia 1963 roku.
Pielgrzymi odwiedzają sanktuarium w Ludźmierzu przede wszystkim 15 sierpnia (w święto Wniebowzięcia NMP) oraz w drugą niedzielę września, czyli święto Matki Boskiej Siewnej. Ojciec Święty Jan Paweł II dwukrotnie pielgrzymował do Matki Boskiej Ludźmierskiej, w 1979 r. i w 1997 r.
W ramach sanktuarium znajduje się Ogród Różańcowy, w którym umieszczone zostały stacje Różańca Świętego. W jego centrum stoi także pomnik z brązu klęczącego na modlitwie Ojca Świętego Jana Pawła II. Swoistą ciekawostką ogrodu stanowi tzw. Brama wiary: pod drewnianą konstrukcją umieszczono dzwon, którego dźwiękiem każdy człowiek w sposób symboliczny może ogłosić niebu i ziemi swoje odnowienie wiary. Warunkiem jest odmówienie specjalnej modlitwy.