Święta Lipka jest jednym z najsławniejszych sanktuariów maryjnych w Polsce. Położona jest na północy kraju, w odległości około 70 kilometrów na północny wschód od Olsztyna i 6 kilometrów na wschód od Reszla. Ze względu na licznych pielgrzymów (ponad 100tys. rocznie) bywa nazywana „Częstochową Północy”. Jest też „perłą baroku” – sanktuarium zalicza się do najwspanialszych okazów późnego baroku w Polsce.
Początki sanktuarium maryjnego w Świętej Lipce, według przekazów ludowych, sięgają XIV w. Według legendy uwięziony w lochach kętrzyńskiego zamku skazaniec dzięki interwencji Matki Bożej wyrzeźbił w drewnie Jej figurkę z Dzieciątkiem. Po wykonaniu rzeźby został uwolniony i zawiesił ją na lipie przy drodze z Kętrzyna do Reszla. W krótkim czasie miejsce to zasłynęło cudami i uzdrowieniami, dlatego postawiono tam kaplicę.
Już od średniowiecza sanktuarium w Świętej Lipce przyciągało rzesze pielgrzymów nie tylko z Prus, Mazowsza i Warmii, ale także z odległych zakątków Polski np. Warszawy, Wilna, czy Lwowa. Ostatni wielki mistrz krzyżacki Albrecht Hohenzollem w 1519 r. szedł do Świętej Lipki pieszo i boso z Królewca. Jednak sześć lat później, kiedy wiara katolicka została zakazana w pańskie pruskim, kaplica została obrabowana i zburzona, a lipa, od której to wieś i sanktuarium wzięły nazwę, wycięta. Na jej miejscu postawiono szubienicę, aby odstraszyć pielgrzymujących. Z kolei cudowną figurkę Matki Boskiej z Dzieciątkiem utopiono z kolei w Jeziorze Wirowym.
W 1618 r. sekretarz króla Zygmunta III wykupił Świętą Lipkę, przekazując administrację i prawo użytkowania jezuitom (po kasacie zakonu w 1772 r., jezuici wrócili do Świętej Lipki dopiero w 1932 r.). Wybudowano tam kaplicę, w której umieszczono kopię obrazu Matki Boskiej Śnieżnej, co zapoczątkowało rozkwit sanktuarium. W 1685 r. jezuici przygotowali teren pod budowę kościoła, który został konsekrowany osiem lat później przez biskupa Jana Stanisława Zbąskiego. Ponieważ kościół nie mieścił wszystkich pielgrzymów, dobudowano krużganek z kaplicami narożnymi. Obecnie w skład kompleksu klasztornego wchodzi bazylika mniejsza, krużganki i dom zakonny ojców jezuitów.
Po II wojnie światowej sanktuarium maryjne w Świętej Lipce zaczęło być miejscem licznych pielgrzymek. Do głównych uroczystości należą odpust 15 sierpnia w uroczystość Wniebowzięcia NMP oraz odpust Nawiedzenia NMP w ostatnią niedzielę maja, kiedy to wierni przybywają do sanktuarium w pieszej pielgrzymce zwanej "Gwiaździstą". Wyrusza ona z trzech miast: Reszla, Kętrzyna i Mrągowa.
Do sanktuarium w Świętej Lipki pielgrzymują także ewangelicy.