Dębowiec – sanktuarium
Sanktuarium Matki Bożej Saletyńskiej w Dębowcu bywa nazywane polskim La Salette. Zostało bowiem założone przez Misjonarzy Saletynów na początku XX w. W 2012 r. sanktuarium uzyskało tytuł bazyliki mniejszej. Obecnie w Dębowcu stoi nowy kościół Matki Bożej Saletyńskiej, poświęcony w 1966 r. oraz kaplica Matki Bożej z La Salette z 1960 r. Poprzedni kościół i kaplica zostały zniszczone podczas wojny. Czasów przedwojennych sięga natomiast Kalwaria Saletyńska. W obrębie sanktuarium działa także Centrum Pojednania „La Salette”.
Szczególnym kultem cieszy się figura Matki Bożej Płaczącej, będąca kopią figury z La Salette. Przedstawia Maryję siedzącą na kamiennym głazie, z twarzą ukrytą w dłoniach i pochyloną do przodu. 15 września 1996 roku dokonano aktu jej koronacji; złotą koronę dla Płaczącej Matki poświęcił Ojciec Święty Jan Paweł II. W dębowieckim sanktuarium znajduje się także posrebrzany relikwiarz z relikwiami ponad 50 świętych, m.in. św. Piotra i św. Pawła.
Studzieniczna – sanktuarium
Sanktuarium Matki Bożej Studzieniczańskiej znajduje się nad Jeziorem Studzienicznym na tzw. wyspie połączonej z lądem groblą. Należy do diecezji ełckiej. Jego początki sięgają pierwszych lat XVIII w. Wówczas na wyspie osiedlił się pustelnik – nieznany z imienia kameduła. Mieszkańcy licznie gromadzili się na odprawiane przez niego nabożeństwa maryjne. Pomimo, że wkrótce opuścił on wyspę, to miejscowi nadal zbierali się na modlitwie. Kontynuacji jego dzieła podjął się były wojskowy, Wincenty Murawski. To on wybudował pierwszą, drewnianą kaplicę.
Na terenie sanktuarium mieszczą się obecnie Kościół Matki Boskiej Szkaplerznej, cudowna studzienka (od której to nazwę wzięły wieś Studzieniczna oraz Jezioro Studzieniczne; w powszechnym przekonaniu pielgrzymów woda z tej studzienki ma właściwości uzdrawiające, zwłaszcza w przypadku chorób oczu i skóry) oraz Kapliczka Najświętszej Maryi Panny. Sanktuarium słynie przede wszystkim z kopii obrazu Matki Boskiej Częstochowskiej. Według legendy, po wyprawie napoleońskiej na Moskwę, został on ofiarowany przez polskich żołnierzy, którzy czcili go w ołtarzu polowym. W krótkim czasie wizerunek stał się przedmiotem kultu i celem pielgrzymek, a w 1995 r. na obraz nałożono korony papieskie. Z kolei postacie Jezusa i Maryi zdobią drogocenne suknie. W 1999 r. sanktuarium w Studzienicznej odwiedził Ojciec Święty Jan Paweł II. Wydarzenie to upamiętnia pomnik Papieża położony na terenie sanktuarium maryjnego.
Krasnobród – sanktuarium
Historia sanktuarium maryjnego w Krasnobrodzie sięga 1640 roku, kiedy to w święto Matki Bożej Śnieżnej (5 sierpnia), jednemu z mieszkańców wsi Szarowola, Jakubowi Ruszczykowi, przy leśnym źródle, objawiła się Matka Boża. Proszący o zdrowie mężczyzna został wówczas cudownie uzdrowiony. Wierni zaczęli tłumnie przybywać na miejsce objawienia, aby modlić się w swoich własnych intencjach. Jako dowód wdzięczności pozostawiali różne wota, dary ze złota i srebra. Nieznana osoba pozostawiła mały obrazek Matki Boskiej. Jesienią 1648 r. miejsce to zostało zniszczone przez Kozaków, ale wiosną następnego roku, w błocie, odnaleziono wspomniany obrazek w stanie nienaruszonym. Uznano to za znak z niebios i wybudowano przy źródle drewnianą kapliczkę. W 1673 r. została ona spalona przez oddział tatarski, ale po raz kolejny wyciągnięto ze zgliszcz niezniszczony obrazek Matki Bożej. Wydarzenia te uznano za cuda. W 1690 r. rozpoczęto budowę murowanego kościoła (dzisiaj pod wezwaniem Nawiedzenia Najświętszej Marii Panny) wraz z klasztorem, do którego sprowadzono dominikanów. Fundatorką była królowa Polski, Marysieńka Sobieska, żona Jana III Sobieskiego. Oba budynki ufundowała jako wotum wdzięczności za uzdrowienie. Do dziś wchodzą one w skład zespołu krasnobrodzkiego sanktuarium. Przy czym dominikanie zostali wypędzeni z Krasnobrodu po upadku powstania styczniowego i współcześnie gospodarzami sanktuarium są księża diecezjalni. W 2000 r. otwarto przy sanktuarium Muzeum Sakralne.
Słynący łaskami obrazek Matki Bożej ma wymiary 9x14 cm. Przedstawia Maryję w białej szacie w ogrodzie różanym. Matka Boża ma ręce skrzyżowane na piersi w geście modlitwy, a oczy zwrócone na Dzieciątko Jezus leżące na pieluszkach u Jej stóp. Boże Dziecię unosi dłoń w geście błogosławieństwa. Między tymi postaciami namalowany jest biały ptak, symbolizujący obecność Ducha Świętego. Obrazek został wykonany na papierze w nieznanej drukarni w I połowie XVII wieku.
Swarzewo – sanktuarium
W Swarzewie (województwo pomorskie) znajduje się sanktuarium Matki Bożej Królowej Polskiego Morza, które początkami sięga XV w..Słynie ono z cudownej gotyckiej figurki Matki Boskiej, Patronki Rybaków. Sama miejscowość bywa z kolei nazywana „Kaszubską Częstochową”.
Najstarsza legenda dotycząca sanktuarium w Swarzewie głosi, że załoga żaglowca podczas szalejącego sztormu modliła się o ocalenie przed okrętową figurką Matki Bożej z Dzieciątkiem. Kiedy prośby zostały wysłuchane, a rybacy zeszli na ląd, to ustawili statuetkę Maryi w miejscu ocalenia, tj. w pobliżu wiejskiej studzienki w Swarzewie, i wybudowali tam kapliczkę, w której miejscowa ludność czciła Madonnę. Wówczas we wsi nie było jednak jeszcze parafii, dlatego figura została w połowie XV w. przeniesiona do Kościoła pod wezwaniem św. Piotra i Pawła w Helu. Nie zachowały się żadne źródła pisane, z których można byłoby wyczytać, w jaki sposób figurka Matki Boskiej z Dzieciątkiem wróciła z Helu do Swarzewa, gdzie współcześnie się znajduje.
Obecny kościół został wzniesiony w 1880 r. w stylu neogotyckim z bardzo solidnej cegły. W ołtarzu głównym jest podnoszony na początku każdej Mszy św. obraz Madonny Tronującej z Dzieciątkiem, który zasłania cudowną figurkę. W pobliżu kościoła znajduje się kapliczka – studzienka z wodą o cudownych właściwościach. Dnia 8 września 1937 r. odbyła się uroczysta koronacja Matki Boskiej Swarzewskiej na Królową Polskiego Morza przez papieża Piusa XI.
Kodeń – sanktuarium
Historia sanktuarium w Kodniu i obrazu Matki Bożej Kodeńskiej jest ściśle związana z rodem Sapiehów. To bowiem książę Mikołaj Sapieha, zwany także Pobożnym, miał przywieźć do swojej rodzinnej miejscowości cudowny wizerunek Maryi (określany również tytułami Matka Boża Gregoriańska lub Matka Boża z Gwadelupe), który wykradł w 1631 r. z kaplicy papieskiej w Rzymie. Papież Urban VIII obłożył klątwą zuchwałego Polaka, ale dał się przebłagać, a Sapieha wybudował (w latach 1629-1635) w Kodniu wielki kościół pod wezwaniem św. Anny, wzorowany na bazylice św. Piotra.
Słynny obraz ma wymiary 223x128 cm. Przedstawia ono postać Matki Bożej w dostojnych szatach, która w prawej ręce trzyma berło – symbol władzy, a w lewej – Dzieciątko Jezus. Obraz został koronowany 15 sierpnia 1723 r. Była to trzecia koronacja koronami papieskimi na ziemiach polskich. W czasach zaborów kościół zamieniono na cerkiew prawosławną, w związku z czym cudowny wizerunek musiał udać się na „wygnanie”. Przez 52. lata, do 1927 r., przebywał na Jasnej Górze. Obecnie opiekę nad sanktuarium sprawują Oblaci Maryi Niepokalanej. W 1973 roku Paweł VI nadał świątyni w Kodniu tytuł Bazyliki Mniejszej. Rocznie pielgrzymuje do niej ponad 200 tys. pielgrzymów. Matka Boska Kodeńska nazywana jest Królową Podlasia oraz Matką Jedności.
Wieleń – sanktuarium
W Wieleniu Zaobrzańskim (archidiecezja poznańska) znajduje się sanktuarium Matki Bożej Ucieczki Grzeszników. Jego początki sięgają 1290 roku, kiedy to do Wielenia przybyli cystersi i wznieśli pierwszy drewniany kościół. Obecna świątynia została postawiona na początku XVIII w., czyli w okresie późnego baroku. Znajduje się w niej słynąca cudami figura Matki Bożej z Dzieciątkiem Jezus, której kult sięga XIV wieku. Jest ona wykonana z drzewa lipowego, w stylu gotyckim, a jej wysokość wynosi 1,2 m. Matka Boża trzyma na prawym ręku Dzieciątko, a w lewej dłoni ma jabłko. Figura z Wielenia w 2005 r. została ona koronowana koronami poświęconymi przez papieża Jana Pawła II. Obok niej do najważniejszych zabytków należą: barokowy krzyż w kapitularzu z XVIII wieku, ołtarze barokowe i ambona z XVIII wieku.
Sanktuarium w Wieleniu Zaobrzańskim jest znane z Wielkiego Odpustu Matki Bożej Ucieczki Grzeszników. Rozpoczyna się on w ostatnią niedzielę czerwca, a kończy w pierwszą niedzielę lipca. Główne uroczystości mają miejsce 2 lipca (w święto Matki Bożej Wieleńskiej). Odpust w Wieleniu każdego roku gromadzi kilkadziesiąt tysięcy pątników, głównie z Wielkopolski i Dolnego Śląska.
Gostyń – sanktuarium
W Gostyniu (woj. wielkopolskie) na jednym ze wzgórz, tzw. Świętej Górze, znajduje się Sanktuarium Matki Bożej Świętogórskiej Róży Duchownej. Początki kultu w tym miejscu datuje się na XI - XII w, jednak pierwsze wzmianki na temat małej, drewnianej kapliczki, zawierającej cudowny wizerunek Matki Bożej, pochodzą dopiero z 1468 r. Z czasem obraz przyciągał coraz więcej pielgrzymów. Doprowadziło to do wybudowania drewniano - murowanego kościółka w 1512 r. Obecny kościół, zbudowany na wzór weneckiej bazyliki Santa Maria della Salute, powstał w latach 1675-1698, a jego fundatorem był Adam Florian Konarzewski. Ufundowanie kościoła miało być jego wyrazem wdzięczności Matce Bożej za cudowne uzdrowienie w dzieciństwie. Konarzewski nie tylko doprowadził do budowy okazałej świątyni, ale także z jego inicjatywy powstała pierwsza w Polsce Kongregacja Oratorium św. Filipa Neri w 1668 r., która sprawuje pieczę nad sanktuarium do dzisiaj (z przerwą w latach 1876-1919r).
Kościół na Świętej Górze zyskał w 1970 r. godność bazyliki. Jest największym sanktuarium maryjnym archidiecezji poznańskiej. Bywa określany jako perła baroku. Kopuła nad świątynią jest największa w Polsce. Ma 17 m średnicy i 50 m wysokości. W ołtarzu głównym kościoła znajduje się otaczany wyjątkową czcią obraz Matki Bożej z Dzieciątkiem i białym kwiatem róży w dłoni, który został koronowany w 1928 r. przez kardynała Augusta Hlonda, ówczesnego Prymasa Polski. Autor wizerunku pozostaje nieznany. W 2008 r. zabytki świętogórskie otrzymały status Pomnika Historii Prezydenta RP. Przy klasztorze prowadzony jest Dom Rekolekcyjny.
Górka Klasztorna – sanktuarium
Sanktuarium w Górce Klasztornej (ok. 43 km na północny wschód od Piły) jest najstarszym sanktuarium maryjnym w Polsce. Według miejscowej legendy Najświętsza Maryja Panna miała się tutaj ukazać pasterzowi w 1079 roku. W miejscu objawienia (było to pierwsze objawienie się Matki Bożej na ziemiach polskich) postawiono drewnianą świątynię, która spłonęła w 1580 roku, podpalona przez protestantkę Urszulę Krotowską. W XVII wieku zbudowano murowany kościół jednonawowy w stylu barokowym, który przetrwał do dzisiejszych czasów. Świątynia nosi wezwanie Najświętszej Marii Panny Niepokalanie Poczętej. Opiekunami tego miejsca są od 1923 roku Misjonarze Świętej Rodziny. W czasie II wojny światowej musieli oni jednak opuścić Górkę, a teren sanktuarium stał się prowizorycznym obozem koncentracyjnym, w którym zginęło wielu duchownych oraz osób świeckich narodowości polskiej i żydowskiej.
Dzisiaj sanktuarium znane jest z Cudownego Obrazu Matki Bożej Góreckiej oraz studzienki, w której woda z chwilą ukazania się Maryi nabrała cudownych właściwości. Otoczony kultem wizerunek przedstawia całą postać Maryi z Jezusem na lewej ręce. Dzieciątko w lewej dłoni trzyma kulę ziemską, a prawą unosi w geście błogosławieństwa. Obraz został koronowany 6 czerwca 1965 roku przez Prymasa Polski kardynała Stefana Wyszyńskiego. Należy zaznaczyć, że obecne malowidło jest kopią, gdyż oryginał spłonął na początku XX w. W Górce Klasztornej odbywa się Festiwal Piosenki Religijnej „Maria Carmen”, a od 1984 wystawiane jest Misterium Męki Pańskiej.