A jeśli do czego pragnę Was zachęcić i zapalić, to abyście nie przestali nawiedzać tego sanktuarium. (Jan Paweł II, Kalwaria Zebrzydowska, 7 VI 1979 r.)
Sanktuarium w Kalwarii Zebrzydowskiej powstało na początku XVII wieku i jest jednym z najczęściej odwiedzanych miejsc pielgrzymkowych w naszym kraju. Jego fundatorem był Mikołaja Zebrzydowski, ówczesny wojewoda krakowski. Zostało zbudowane na wzór Drogi Krzyżowej Pana Jezusa w Jerozolimie, dlatego bywa nazywane „polską Jerozolimą”. Jego opiekunami sanktuarium są Bracia Mniejsi, w Polsce popularnie zwani bernardynami (jedna z gałęzi franciszkanów).
Sanktuarium w Kalwarii Zebrzydowskiej składa się z bazyliki, w której umieszczony jest cudowny wizerunek Matki Bożej Kalwaryjskiej, z klasztoru i z zespołu ponad 40 kościołów i kaplic różnych rozmiarów w stylu barokowym.
Kalwaria Zebrzydowska jest miejscem, w którym łączy się kult Męki Pańskiej i kult maryjny. Kult Męki Pańskiej wyraża się w nabożeństwie dróżek Pana Jezusa (na które składa się aż 28 stacji Męki) i w obchodzie pasyjnym Wielkiego Tygodnia, mającym charakter misterium. Z kolei na kult maryjny składa się: nabożeństwo dróżkowe Matki Bożej (24 stacje), procesja Zaśnięcia i procesja Wniebowzięcia Matki Bożej (w sierpniu) oraz cześć oddawana cudownemu wizerunkowi Matki Bożej Kalwaryjskiej, który został sprowadzony w 1641 r. i koronowany w dniu 15 sierpnia 1887 roku.
Z Sanktuarium Kalwaryjskim był mocno związany Jan Paweł II, który jeszcze jako mały chłopiec pielgrzymował tam razem ze swoim ojcem. W dniu 7 czerwca 1979 roku przybył już jako Ojciec Święty, w czasie swojej I Pielgrzymki do kraju. To on zadecydował o nadaniu kościołowi głównemu tytułu bazyliki mniejszej. Z kolei 10 czerwca 1987 roku, podczas III wizyty w Polsce, przewodniczył uroczystości stulecia koronacji wizerunku Matki Bożej Kalwaryjskiej w Krakowie na Błoniach, składając jako wotum złotą różę.
W 2002 r. po raz drugi papież Jan Paweł II przybył do Kalwarii Zebrzydowskiej i przewodniczył wówczas Mszy św., upamiętniającej 400-lecie istnienia sanktuarium. Ze względu na te związki Ojca Świętego z Sanktuarium Kalwaryjskim, bywa ono nazywane również Kalwarią Papieską. Z kolei w 2007 r. Kalwaria Zebrzydowska gościła w swych murach papieża Benedykta XVI.
Najwięcej pielgrzymów przybywa do sanktuarium w święto Matki Bożej Anielskiej (2 VIII), Narodzenia Matki Bożej (8 IX) i na kilkudniowe uroczystości Wniebowzięcia (najważniejsza z nich odbywa sie w niedzielę po 15 sierpnia). Liczba odwiedzających Kalwarię sięga miliona rocznie. Od 1982 roku obchodzone jest w Archidiecezji krakowskiej 13 sierpnia święto Matki Bożej Kalwaryjskiej.
1 XII 1999 roku Sanktuarium w Kalwarii Zebrzydowskiej (bazylika, klasztor i dróżki) zostało wpisane na listę Światowego Dziedzictwa Kultury i Natury UNESCO. Przyczyniły się do tego m.in. walory krajobrazowe, bogactwo architektoniczne oraz wielopokoleniowa tradycja misteryjna.