duszpasterskiej, nauczycieli (doktorów) do publicznego nauczania, starszych (seniorów) do opieki nad obyczajami wspólnoty oraz diakonów do posługi w szpitalach i zajmowania się ludźmi ubogimi. Ministrowie i nauczyciele stanowili razem jedno zgromadzenie, które sprawowało pieczę nad obsadzaniem stanowisk kościelnych. Starsi natomiast wraz z kilkoma pastorami tworzyli konsystorz, zajmujący się sprawami administracyjnymi i sądowymi, powierzonymi przez radę miejską. Posiedzeniom konsystorza przewodniczył burmistrz.
Dyscyplina kościelna i świecka jurysdykcja stanowiły w Genewie jedną całość. Takie połączenie było zgodne z nauką Kalwina, który podkreślał, że Słowo Boże (Pismo święte) odnosi się do każdej sfery życia. Kościół musi zatem współdziałać z cywilnymi strukturami w budowaniu pobożnego społeczeństwa, jednocześnie pozostając od nich niezależnym w sprawach, które dotyczą sprawowania religii. Kalwin był bowiem przekonano, że władza kościelna i cywilna reprezentują dwie ustanowione przez Boga władze, które w swych działaniach powinny się uzupełniać, ale żadna z nich nie powinna nad drugą górować.
W zakresie moralności Kalwin głosił rygoryzm ewangeliczny, czyli surowość obyczajów. W Genewie zabroniono tańców, przyjęć, noszenia biżuterii, oglądania sztuk teatralnych. Rygoryzm ten spotkał się ze sprzeciwem mieszkańców; doszło do demonstracji i rozruchów. Buntowników skazywano na wygnanie bądź na karę śmierci. Przeciwnicy Kalwina nazywali siebie patriotami, on zaś nadał im pogardliwą nazwę libertynów.
Kalwin uprawiał działalność misyjną przez osobiste kontakty, ale również poprzez korespondencję. Jego idee szybko się rozprzestrzeniały po Europie, czego efektem były nowe wyznania wiary różniące się między sobą wyłącznie w szczegółach dogmatycznych: Wyznanie węgierskie (1559), francuskie (1559), szkockie (1560), belgijskie (1561), Drugie wyznanie helweckie (1566). Francuskich zwolenników kalwinizmu zwano hugenotami. Nauka Kalwina wywarła także wpływ na część anglikanów, którzy pod jej wpływem oddzielili się od Kościoła anglikańskiego i stworzyli ruch religijno-społeczny zwany purytanizmem.
Jan Kalwin nazywany był „genewskim papieżem”. Zmarł 27 maja 1564 r. Został pochowany na cmentarzu Plainpalais w nieoznaczonym grobie. Jego spuścizna literacka obejmuje 58 tomów kazań, wykładów i komentarzy biblijnych. W 1559 roku powołał do istnienia Akademię Genewską.
Nauka Kalwina
Nauka Kalwina była bardziej systematyczna niż nauka Lutra. Opierała się na Piśmie Świętym. Kalwin bez wahania przyjął bóstwo Chrystusa. Bronił również Trójcy Świętej przez herezją hiszpańskiego lekarza Michała Serveta, który został w Genewie najpierw uwięziony, a potem spalony za swoje poglądy jako heretyk.
Podstawą doktryny kalwinizmu stała się rozwinięta nauka św. Augustyna o predestynacji, głosząca, że Bóg jednych ludzi przeznaczył na zbawienie, a innych na potępienie. Pan dokonał tego wyboru przed stworzeniem świata i nie ulegnie on zmianie; Jego wola jest nieodwołalna. Przyjęcie nauki Chrystusa i spełnianie dobrych uczynków miało stanowić dowód przynależności do grona wybranych. Również powodzenie w biznesie i w życiu było uważane za przejaw łaski Bożej. Według Maksa Webera chęć udowodnienia przynależności do grupy, która zostanie zbawiona motywowała ludzi do wytężonej pracy, czym przyczyniła się do rozwoju kapitalizmu (Etyka protestancka a duch kapitalizmu).
Odnośnie Eucharystii Kalwin przyjął formułę, że Ciało Chrystusa jest wyłącznie w niebie, a Chleb i Wino są wyłącznie znakiem wspólnoty człowieka wierzącego z Chrystusem. Takie ujęcie ułatwiło połączenie się kalwinizmu i zwinglianizmu, lecz pogłębiło rozłam z luteranami, którzy opowiadali się za rzeczywistą, a nie symboliczną obecnością Chrystusa w Eucharystii.
W kościołach genewskich nie umieszczano żadnych obrazów czy rzeźb, a oprawa muzyczna została znacznie uproszczona, gdyż za główny przedmiot kultu Kalwin uznał treści Biblii czytane i wykładane podczas wspólnych nabożeństw. Surowo podchodził do wszelkich ozdób, zabaw, tańców, gier hazardowych, głosząc rygoryzm moralny. Eliminował sentymentalizm i wyobraźnię.
Kalwin podkreślał, że wiara nie może być prywatną sprawą, ale powinna być przeżywana publicznie – w prawdziwej i wierze nie chodzi jedynie o ściśle osobisty kontakt między Bogiem a jednostką, lecz o solidarność między wszystkimi ludźmi. Łączył indywidualną moralność z etyką społeczną. Dużą rolę przypisywał państwu jako strażnikowi prawnego i moralnego porządku, który zasługuje na poparcie i respekt ze strony wierzących.
Kalwin uznawał tylko dwa Sakramenty – chrzest (w tym chrzest niemowląt) i Komunię Św. Odrzucał Tradycję kościelną (według zasady ciągłego ewoluowania doktryny: „Kościół reformowany stale reformujący się” – ecclesia reformata et semper reformanda). Nie przyjmował również doktryny o sukcesji apostolskiej i głosił pogardę wobec rzymskiego i papieskiego centralizmu w Kościele. Kalwin uznawał powszechne kapłaństwo wszystkich wiernych, potępiając rozbudowaną hierarchię.
Z kalwinizmu wywodzą się współczesne Kościoły ewangelicko-reformowane i prezbiteriańskie.