Diecezja
Diecezja (inaczej biskupstwo) to w Kościele rzymskokatolickim określenie jednostki administracyjnej zarządzanej przez biskupa (ordynariusza). Jest podstawową formą Kościoła partykularnego (lokalnego, miejscowego). Diecezje danego regionu składają się na prowincję kościelną zwaną metropolią.
Diecezja odpowiada eparchii w Kościołach wschodnich.
Ordynariusz diecezji
Ordynariusz diecezji (inaczej biskup diecezjalny) to duchowny, który sprawuje władzę bezpośrednią na terenie powierzonej mu diecezji; kieruje nią.
Do zadań biskupa diecezjalnego należą m.in.: troska o wszystkich wiernych, którzy zamieszkują bądź czasowo przebywają na terenie diecezji, zaradzanie duchowym potrzebom chrześcijan odmiennego obrządku, popieranie ekumenizmu oraz czuwanie nad przestrzeganiem przepisów kościelnych. Ordynariusz udziela w swojej diecezji święceń kapłańskich; jest również szafarzem sakramentu bierzmowania oraz jemu jest zastrzeżone prawo święcenia olejów świętych. Ponadto reprezentuje swoją biskupstwo podczas Konferencji Episkopatu oraz synodów.
Pomocą w zarządzaniu biskupstwem mogą służyć ordynariuszowi diecezji tzw. biskupi pomocniczy.
Kuria diecezjalna
Kuria diecezjalna to instytucje i osoby, które pomagają biskupowi w zarządzaniu całą diecezją, tj. w kierowaniu działalnością duszpasterską i w sprawach administracji biskupstwa. Nominacja urzędników kurii leży w rękach biskupa diecezji.
Katedra
Katedra (gr. „siedziba”) to kościół biskupa diecezjalnego, w którym znajduje się jego tron. Katedra jest zatem głównym kościołem diecezji.
Jeśli z jakiegoś powodu niemożliwe jest sprawowanie liturgii w katedrze to biskup wybiera inny kościół na tzw. prokatedrę.
Kapituła katedralna
Kapituła katedralna to kolegium kapłanów powołanych do posługi liturgicznej w katedrze, czyli w kościele biskupa diecezjalnego. Kapituła katedralna służy radą biskupowi oraz administruje diecezją w razie jego śmierci.
Rada duszpasterska
Rada duszpasterska to organ doradczy biskupa diecezjalnego. Jego ustanowienie w diecezji zależy od okoliczności i potrzeb danego biskupstwa (biskup nie jest zobowiązany do ustanawiania Rady w swojej diecezji).
Rada duszpasterska składa się z wiernych: duchownych, członków instytutów życia konsekrowanego (zakonników) oraz z osób świeckich. Skład Rady ma być rzeczywistym odzwierciedleniem całej części Ludu Bożego, stanowiącego diecezję. Radzie przewodniczy biskup. Powinna ona być zwoływana przynajmniej raz w roku.