Biblia Pauperum (z łac. Biblia ubogich) to określenie średniowiecznego rodzaju książki zawierającej graficzne przedstawienia scen ze Starego i Nowego Testamentu. Obok ilustracji znajdowały się krótkie objaśnienia, które miały służyć jako namiastka lektury Pisma Świętego.
Biblia Pauperum składała się zwykle z 40-50 stron. Pierwsze, rękopiśmienne egzemplarze pochodzą z XIV wieku, a w XV wieku Biblia Pauperum przyjęła formę tzw. książki blokowej (ksylograficznej).
Biblia Ubogich nie była chaotycznym zbiorem obrazków, lecz miała charakterystyczny układ; strona była podzielona na 9 części: scenę z Nowego Testamentu umieszczano w centrum ilustracji, między dwiema odpowiadającymi jej scenami ze Starego Testamentu. Natomiast powyżej i poniżej znajdowały się dwa wyobrażenia proroków oraz cztery teksty objaśniające wybrane przedstawienia.
Należy wyraźnie podkreślić, że owe połączenia obrazów z Nowego i ze Starego Testamentu w żadnym razie nie były przypadkowe - były to zestawienia typologiczne np. obraz Wniebowstąpienia Jezusa (tzw. antytyp) był skompilowany ze sceną wniebowzięcia Henocha (typ) oraz Eliasza (typ).
Współcześnie trudno jest ustalić, kto był odbiorcą Biblii Pauperum. Powszechny pogląd głosi, że stworzona została dla analfabetów. Jednak trzeba wziąć pod uwagę wielki nakład pracy, którego wymagał jeden egzemplarz, staranne wykonanie księgi oraz kwestię typologii, której zrozumienie wymagało wcześniejszej znajomości Pisma Świętego. Stąd badacze przypuszczają, że Biblia Pauperum służyła raczej doświadczeniom kontemplacyjnym osób, które posiadały już wiedzę teologiczną. Poza tym Biblie ubogich nie były tak tanie, jak sugeruje nazwa.
Sama nazwa Biblia Pauperum jest kwestią przypadku, gdyż pojawiła się na jednym ze średniowiecznych manuskryptów (egzemplarz z Wolfenbüttel) jako dopisek.
Najstarszym zabytkiem Biblii Pauperum, spośród 80 znanych egzemplarzy, jest Biblia pochodząca z 1315 r. z klasztoru Sankt Florian. Za najbardziej zjawiskową i luksusową jest z kolei uważana Biblia Pauperum zwana Złotą, ze względu na udekorowanie złotem i srebrem. Powstała w XV wieku z Bawarii.
