 |
| Włodzimierz Lenin (1920) |
Włodzimierz Lenin (prawdziwe nazwisko Władimir Iljicz Uljanow) urodził się w 1870 roku w Symbirsku. W genealogii jej rodziny zbiegło się wiele narodowości: rosyjska, żydowska, niemiecka i szwedzka. Ojciec Lenina był nauczycielem i inspektorem szkół ludowych guberni sybirskiej. Władimir uczył się w gimnazjum klasycznym i już we wczesnej młodości zetknął się z ideami socjalizmu. Duży wpływ miał na niego zwłaszcza rewolucjonista Nikołaj Czernyszewski. Z kolei brat Lenina, Aleksander, należał do Narodnajej Woli, której członkowie zorganizowali zamach na życie cara Aleksandra II. Aleksander został stracony w 1887 roku.
Lenin zaczął studiować na Uniwersytecie w Kazaniu, ale za działalność podburzającą do rewolucji został wyrzucony i skazany na zesłanie. Zapoznał się wówczas z dziełami Marksa i Engelsa, a po powrocie do Kazania wstąpił do organizacji marksistowskich. Ukończył prawo na Uniwersytecie Petersburskim i pracował jako adwokat w Samarze. W 1895 roku wyjechał do Szwajcarii, gdzie znalazł się pod wpływem Gieorgija Plechanowa, rosyjskiego komunisty. Po powrocie do Rosji utworzył z kółek marksistowskich Związek Walki o Wyzwolenie Klasy Robotniczej. Został aresztowany – przebywał 2 lata w więzieniu, a następnie na zesłaniu na Syberii do 1900 roku. W trakcie pobytu na Syberii ożenił się z Nadieżdą Krupską.
W 1900 roku Lenin wyjechał do Monachium, gdzie prowadził ożywioną działalność komunistyczną, tam też przybrał pseudonim Lenin (od rzeki Leny). Założył gazetę propagującą poglądy rewolucyjne pt.: „Iskra”. Następnie udał się do Londynu, gdzie przebywał i działał pod pseudonimem Richter. W latach 1903-1905 mieszkał w Genewie, gdzie ostatecznie opracował swój program. Wówczas też stanął na czele radykalnej frakcji bolszewików, którzy nie zamierzali iść na żadne kompromisy. W 1905 roku przez jakiś czas przebywał w Rosji wspierając tamtejszą rewolucję. Po tym okresie mieszkał w Genewie, w Paryżu, a także w Krakowie, gdzie znalazł się jako korespondent bolszewickiej gazety „Prawda”.
Po wybuchu I wojny światowej przez pewien czas przebywał w austriackim więzieniu, a następnie wyjechał do Szwajcarii. Jego działalnością w czasie I wojny zainteresował się wywiad niemiecki. Niemcy chciały za wszelką cenę odciągnąć Rosję od toczącej się wojny, dlatego agentura niemiecka w 1917 roku przerzuciła Lenina w zaplombowanym wagonie najpierw do Sassnitz, potem do kraju, licząc na wzniecenie przez niego rewolucji (co mogłoby pomóc w zwycięstwie Rzeszy w I wojnie światowej).
W Rosji tymczasem odbyła się rewolucja lutowa. Lenin po przybyciu do Petersburga ogłosił swoje „tezy kwietniowe”, a także zaczął organizować szeregi bolszewików. Nowy rząd zorientował się jednak, że Lenin i bolszewicy są finansowani przez agenturę niemiecką, co spowodowało, że musiał uciekać do Finlandii. Wrócił w październiku 1917 roku i dokonał zamachu stanu, obalając rząd przy pomocy oddziałów Lwa Trockiego.
Lenin został przewodniczącym Rady Komisarzy Ludowych i kierował krwawymi rządami terroru. Rozprawił się z ruchem kontrrewolucyjnym (Biała Gwardia), utworzył tajną policję Czeka (z której wykształciło się później NKWD), założył pierwszy na świecie obóz koncentracyjny w Chołmogorach. W 1918 roku podpisał pokój z Niemcami (Traktat brzeski).
W styczniu 1918 roku Dora Frumkin podjęła próbę zamachu na życie Lenina, który cudem uniknął śmierci. 17 lipca 1918 roku rozstrzelano cara Mikołaja II i jego całą rodzinę. Kolejny zamach na Lenina z tego samego roku stał się okazją do rozpętania „czerwonego terroru”. Lenin nie przyjął też do wiadomości postanowień traktatu wersalskiego i rozpoczął bolszewicki marsz na Europę, zajmując Ukrainę, Estonię i Łotwę. Pochód na czele którego stali Tuchaczewski i Budionny, zatrzymała dopiero Polska pod wodzą Józefa Piłsudskiego.
W 1919 roku została utworzona Międzynarodowa Partia Komunistyczna (Komintern). W 1922 roku powstał Związek Radziecki, a na sekretarza generalnego partii bolszewików Lenin wyznaczył Józefa Stalina.
Lenin zmarł w 1924 roku po serii wylewów, które doprowadziły wcześniej do paraliżu i utraty mowy. Jego ciało zostało zmumifikowane i umieszczone w mauzoleum na Placu Czerwonym.
Lenin pozostawił po sobie wiele dzieł będących interpretacją tez Marksa, głównie w kierunku zamiany idei rządów proletariatu na rządy partii i stosowania terroru. Ideologię okresu komunizmu obowiązującą w Związku Radzieckim i w krajach będących w strefie wpływów ZSRR, nazywa się marksizmem-leninizmem.