Charakterystyczne dla rokoka tendencje estetyczne w rzeźbie pojawiały się stosunkowo późno i nigdy całkowicie nie wyparły klasycyzmu. We Francji, kolebce nowego nurtu, rzeźbę rokokową datuje się dopiero na lata 60. XVII wieku.
![]() |
Guillaume Coustou, Maria Leszczyńska jako Junona (1731) |
Rzeźba rokokowa to przede wszystkim małe formy – dzieła wykonane w kamieniu, drewnie i z porcelany. Służyły one głównie wystrojowi wnętrz i ogrodów. Ze względu na swoją frywolność i zamiłowanie do erotycznej tematyki niewiele jest przykładów rokokowych rzeźb sakralnych. Na twórców tego okresu duży wpływ wywarł dorobek Berniniego, zachwycano się dynamizmem jego prac i silną ekspresją. Jednym z twórców hołdujących rokokowej estetyce był Guillaume Coustou, autor m.in. posągu Junony, będącej w rzeczywistości podobizną Marii Leszczyńskiej.
Edme Bouchardon, uczeń Coustou, tworzył głównie w stylu klasycystycznym, choć w niektórych pracach można doszukać się wpływów rokoka („Amor wycinający łuk z maczugi Herkulesa”). Także Jean-Baptiste Pigalle zwrócił się w stronę klasycyzmu, ale w jego wczesnych pracach dominuje rokoko („Wenus”, „Merkury”, popiersie madame de Pompadour).
Wiele niewielkich form stworzył Etienne Maurice Falconet, autor zarówno marmurowych grup rzeźbiarskich, jak i porcelanowych figurek. Jego dzieła charakteryzuje rokokowa lekkość, smukłość i naturalny wdzięk.
W Niemczech, w krajach katolickich, rokoko wyjątkowo silnie zaznaczyło się w rzeźbie sakralnej. Jednym z przedstawicieli tego nurtu był Georg Raphael Donner, autor m.in. posągu konnego św Marcina. Jego prace stanowią połączenie tendencji rokokowych, klasycystycznych i barokowych. Innym ważnym dziełem tego autora jest fontanna przedstawiająca alegorię Dunaju.
Paul Egell to przedstawiciel specyficznego dla rzeźby niemieckiej powrotu do estetyki późnego gotyku. Widać to m.in. w ołtarzu w katedrze w Hildesheim, gdzie grupa postaci sprawia wrażenie ciężkich i wyciosanych. Ignaz Gunther przejawiał podobne inspiracje, jednak łagodził gotyk rokokowym wyrafinowaniem. Jest on autorem posągów w kościele Rott am Inn przedstawiających wysokie, smukłe postaci w udrapowanych szatach,, a także Zwiastowania w Kościele św. Piotra i Pawła w Weyarn.
Nurt świecki w Niemczech reprezentują Ferdinand Tietz („Porwanie Prozerpiny”) i Gottfried Knoffler, którego większość prac uległa zniszczeniu.
Polska rzeźba rokokowa
W Polsce rokoko także przejawiało się wyraźnie w rzeźbie sakralnej. Podobnie jak w innych częściach Europy, pojawiło się raczej późno i nie występowało w „czystej” postaci, a współistniało z klasycyzmem i barokiem.
Ważnym twórcą tego nurtu był, działający w Krakowie, Antoni Frąckiewicz. Rzeźby świętych w kościele w Imbramowicach i zespół wykonany dla kolegiaty w Kielcach noszą wyraźne znamiona fascynacji rokokiem. Wyjątkowy przykład rzeźby rokokowej w Polsce stanowią wnętrza kościoła Bożogrobców w Miechowie i Paulinów na Skałce autorstwa Wojciecha Rojewskiego.
![]() |
Jan Jerzy Pinzel - rzeźby w Kościele Wniebowzięcia NMP w Buczaczu |
W Gdańsku działał Jan Henryk Meissner, twórca m.in. figur w ołtarzu głównym we Fromborku, a także pomnika Augusta III. Prężny ośrodek sztuki rokokowej istniał też w Warszawie, tu działał m.in. Jan Jerzy Plersch, autor dekoracji elewacji Zamku Królewskiego od strony Wisły. Ponadto stworzył on dwa ołtarze w Łowiczu, w kolegiacie i w kościele Pijarów, nagrobek Jana Tarły (kościół Pijarów w Warszawie), ambonę w kościele Wizytek. W jego dorobku znajdują się też dzieła o tematyce świeckiej, jak np. rzeźba przedstawiająca „Florę” w Ogrodzie Saskim.
W nurcie świeckim powstały też takie dzieła jak: figury i wazy w ogrodzie w Białymstoku, zwieńczenia na bramach i elewacja pałacu w Radzyniu Podlaskim autorstwa Jana Chryzostoma Redlera; pomnik hetmana Czarnieckiego w Tykocinie Pierra de Courdray'a i liczne nagrobki.
Wpływy rokoka najsilniej zaznaczyły się w dorobku Jana Jerzego Pinzela, autora głównie rzeźb kamiennych. Do jego prac należą m.in.: dekoracja elewacji katedry św. Jura we Lwowie, wnętrze kościoła w Horodence, zdobienia Ratusza w Buczaczu.