Rozstrzelanie powstańców madryckich - opis, interpretacja i analiza obrazu

 

Opis

Obraz „Rozstrzelanie powstańców madryckich” przedstawia autentyczne wydarzenie, które miało miejsce 3 maja 1808 roku. Chodzi o rzeź dokonaną przez francuskich żołnierzy na hiszpańskich mężczyznach walczących w obronie swojego kraju.

Zasadą kompozycji obrazu jest kontrast pomiędzy grupą powstańców a plutonem egzekucyjnym. Hiszpanie, których widać po lewej stronie dzieła, są jednocześnie odwróceni twarzą do odbiorcy. Nie posiadają żadnej broni, zasłaniają się rękoma, a część z nich jest martwa i leży w kałuży krwi. Francuzi, sportretowani po prawej stronie, są uzbrojeni w muszkiety, które bezlitośnie wymierzają w powstańców. Ich postaci zostały przez malarza ustawione pod takim kątem, że nie widać ich twarzy nawet z profilu, ponieważ na głowach mają kaptury.

Centralnym bohaterem obrazu Goyi jest jeden z powstańców – klęczy z wyciągniętymi do góry rękoma. Malarz wyeksponował tę postać za pomocą światłocienia i kolorystyki. Główne źródło światła pada właśnie na tego bohatera, ponadto jest on ubrany w śnieżnobiałą koszulę i żółte, odznaczające się od ascetycznego tła spodnie.

 

Interpretacja i analiza

Obraz Goyi to jedno z najważniejszych dzieł w historii malarstwa. Stanowi on zarówno studium konkretnego wydarzenia historycznego, jak i uniwersalną wypowiedź na temat niesprawiedliwości i niezawinionego cierpienia.

Rozkład wartości w dziele jest bardzo wyraźny. Powstańcy stanowią symbol tego, co w człowieku najbardziej ludzkie. Świadczy o tym fakt, że są zwróceni twarzą do odbiorcy, ujawniają ludzkie uczucia, a każda z postaci w grupie jest inna. Ich przeciwieństwem jest natomiast pluton egzekucyjny składający się z takich samych, ciemnych, zakapturzonych postaci mechanicznie wymierzających broń w bezbronnych mężczyzn. Francuzi symbolizują zatem wszystko, co w wojnie najbardziej okrutne: ślepe wykonywanie rozkazów, brak litości, bestialską, a jednocześnie ściśle zaplanowaną przemoc.

Głównym źródłem ekspresji jest w tym obrazie wymowna kolorystyka. Uwagę zwraca biel koszuli jednego z powstańców, żółć jego spodni i czerwień krwi zastrzelonego obok mężczyzny. Barwy te stanowią krzyk bezsilności i bólu, są gwałtownym protestem przeciwko okrucieństwu.

Najważniejszym symbolem obrazu jest jednak powstaniec wyraźnie wyróżniony przez malarza. Po pierwsze uwagę zwraca jego biała koszula, która jest wskazaniem na nieskazitelność ofiar. Po drugie natomiast ważna jest pozycja, którą przyjmuje postać. Powstaniec ma ręce uniesione i rozkrzyżowane. Jego postać jest zatem nawiązaniem do figury Jezusa Chrystusa i jego śmierci krzyżowej. Jedynie on odważnie patrzy w twarz swoim oprawcom. Przegrywa, ale najważniejsze wartości: prawda, honor, wolność pozostają po jego stronie.

Rozstrzelanie powstańców madryckich (1814)