Cierpienia młodego Wertera - problematyka

„Cierpienia młodego Wertera” są powieścią epistolarną, czyli utworem będącym zapisem korespondencji prowadzonej pomiędzy bohaterami. Dzięki takiej formie przekazu wydarzeń odbieramy pełnię rzeczywistych emocji pochodzących wprost od bohatera historii, Wertera. Tym samym mamy do czynienia z pierwszoosobową narracją, w której emocje i refleksje bohatera przeważają nad konkretną, uporządkowaną i rzeczową relacją wydarzeń. Poznajemy motywy, jakimi kierował się Werter w swoim postępowaniu, obserwujemy świat z jego punktu widzenia.

Koleje losu głównego bohatera powieści Goethego przyczyniły się do wykreowania nowej postawy – werterycznej, a także do stworzenia nowego typu bohatera – werterycznego.

Zwykle mianem tym określamy człowieka samotnego, niezrozumianego przez otoczenie. Jego odosobnienie powiązane jest ściśle z jego postawą życiową i charakterem. Skoncentrowany na sobie, introwertyk, nie szuka towarzystwa drugiego człowieka. Ma problemy ze zrozumieniem tego, co dla innych stanowi sens życia.

Zamiast realizacji górnolotnych planów, woli wycofać się w sferę marzeń. Bezsens istnienia, brak życiowego celu, przyjęcie postawy rezygnacji są charakterystyczne dla bohatera werterowskiego. Przyjęcie postawy biernej w efekcie sprawia, że rozpamiętuje on drobiazgowo każdą sytuację. Woli obcować z naturą, niż z drugim człowiekiem. Często towarzyszą temu stany depresyjne, a konflikt ze światem, często doprowadza go do rozwiązania ostatecznego – do samobójstwa.

Werteryzm określany jest często mianem bólu istnienia, wywołanego niemożnością zaspokojenia swoich pragnień. Przejawia się w poczuciu bezcelowości egzystencji, melancholii i ucieczce w świat marzeń.

Pod koniec XVIII wieku w Europie nieszczęśliwą miłość opisaną przez Goethego naśladowano w popularnych romansach – werteriadach. Motywy werterowskie znalazły oddźwięk również w sztukach plastycznych. Siła oddziaływania książki przekroczyła granicę literatury. W prawdziwym życiu zapanowała moda na werteryzm, wytworzył się „typ werterowski”. Młodzi ludzie pogrążali się w melancholii, byli skłonni do łez, poetyzowali duchowe cierpienia, gardzili chłodną rozwagą, kochali jak Werter i jak on zabijali się z miłości. Młodzieńcy nosili niebieski frak, żółtą kamizelkę, nankinowe spodnie – strój w jakim bohater Goethego zastrzelił się i kazał pochować. Panny ubierały się jak Lotta – w białą sukienkę z różowymi kokardami na ramionach.