Część I
Prolog na scenie
Rozmowa pomiędzy Dyrektorem, Poetą i Wesołkiem. Dyrektor ma nadzieję, że nowe przedstawienie przyciągnie do teatru tłumy ciekawskich widzów. Wie, że lud będzie wybredny, zastanawia się nad tym, w jaki sposób urozmaicić widowisko. Poeta ubolewa nad upadkiem prawdziwej sztuki. Z kolei Wesołek stwierdza, że widzów przyciąga tylko to, co ich bawi i śmieszy. Dyrektor liczy na zyski, wyśmiewa wrażliwość poety, uzmysławiając mu, że ten pisze wielkie sztuki dla prostego motłochu.
Prolog w niebie
Trzej archaniołowie – Michał, Gabriel i Rafael – zgodnie wychwalają piękno i harmonię świata stworzonego przez Boga. Pojawia się Mefisto. Diabeł zauważa, że „małych bogów świata” (ludzi) trapią wciąż te same biedy i pragnienia. Stwórca przedstawia demonowi postać szlachetnego i dociekliwego doktora Fausta, wyznaje, że pragnie go oświecić. Mefisto proponuje zakład, chce by Bóg oddał Fausta pod jego „opiekę” i sprawdził naocznie jego moralność. Diabeł ma poprowadzić doktora nowymi ścieżkami życia i przetestować jego mądrość. Bóg z chęcią przystaje na zakład.
Tragedii część pierwsza
Noc
Doktor Faust siedzi w swej celi, przegląda notatki i rozpacza nad ciągłym niedosytem wiedzy. Mędrzec poświęcił życie na zbadanie jego tajemnic poprzez wszelkie dostępne dziedziny wiedzy (filozofia, prawo, medycyna, teologia). Mimo tego czuje, że wciąż nie poznał sensu ludzkiego życia, jego esencji. To zaprowadziło go do praktykowania magii. Mistrz przegląda magiczne księgi (m. in. dzieła Nostradamusa), tajemne znaki i symbole przywracają mu radość i chęć dalszego zgłębiania zakazanej dziedziny. Po wpływem uniesienia Faust wymawia zaklęcie i przywołuje Ducha Ziemi. Mistrz jest przerażony wizją ognistej zjawy, ale butnie przyrównuje swą moc do mocy ducha. Ten znika, wyśmiewając pychę i bezradność Fausta. Obrzęd przerywa przybycie Wagnera (ucznia Fausta). Młodzieniec chce iść w ślady mistrza, pokłada wiarę w nauce i wiedzy płynącej ze starych ksiąg. Po jego odejściu Faust pogrąża się w rozpaczy, sięga po flaszę z trucizną, ale od wypicia płynu powstrzymuje go usłyszana właśnie pieśń chóralna. Bohater uzmysławia sobie, że to śpiewy wiernych oznajmiające zmartwychwstanie Chrystusa. Faust wie, że nie posiada daru wiary, ale śpiew uspokaja go i odpędza pragnienie samobójstwa.
Przed bramą
Mieszkańcy miasta rozpoczynają świętowanie, mężczyźni umawiają się na wspólną pijatykę, kobiety spacerują i pozwalają się adorować młodzieńcom. Wśród rozweselonych mieszczan pojawiają się Faust i Wagner. Mistrz z dezaprobatą obserwuje wystrojone mieszczanki i wesołe zabawy prostego tłumu. Wagner też czuje się nieswojo wobec powszechnego świętowania. Jeden z tańczących chłopów rozpoznaje Fausta i podaje mu dzban napitku, wspominając szlachetność jego ojca – lekarza. Po odejściu od tańczących doktor tłumaczy uczniowi, że tak naprawdę jego ojciec nie zasługuje na szacunek. Był lekarzem, ale jego eksperymentalne mikstury zrobiły więcej złego niż dobrego. W trakcie rozmowy do bohaterów zbliża się czarny pudel. Jego wygląd przeraża Fausta, ale ostatecznie mistrz zabiera zwierzę do domu.
Pracownia
Faust, pełen dobrych chęci, zabiera się za tłumaczenie Biblii na język ojczysty. Pies warczy starając się odwrócić jego uwagę. Mistrz chce go wyrzucić, ale zwierzę momentalnie przeistacza się w tajemniczą postać. Faust ratuje się rzucając na demona magiczne zaklęcie i wyciągając krucyfiks. Pojawia się Mefisto, przedstawiając się jako „ten, który przeczy”. Faust jest zaintrygowany, ale prosi gościa o opuszczenie komnaty. Ten stwierdza, że spętał go znak pentagramu nakreślony na progu celi.