Faustyzm
Faust jest postacią historyczną. Żył na przełomie XV i XVI w. Był alchemikiem. Wywołał ducha Heleny Trojańskiej. Po śmierci podobno przyszedł po niego diabeł.
Faust jest symbolem uczonego, który za możliwość przekroczenia granic ludzkiego poznania jest gotów zapłacić każdą cenę. Jego egzystencja symbolizuje poszukiwanie nieśmiertelności i wiecznej młodości. Jest osobą, która buntuje się wobec skończoności człowieka i jego ograniczeń wynikających z podległości prawom natury.
Mistrz
Mistrzem jest Mefistofeles, zaś uczniem - Faust. Mefistofeles pragnie nauczyć go czerpania satysfakcji z ziemskich przyjemności. Chce, by skupił on się na zaspakajaniu potrzeb i kierowaniu się w życiu niskimi pobudkami. Jednak Faust wyciąga z tej nauki całkiem odmienne wnioski. Dzięki temu, co pokazał mu Mefistofeles, odnajduje sens życia w działaniu na rzecz innych.
Szatan
Diabeł przedstawiony w dramacie jest jednostką wykształconą i doskonale orientującą się w realiach ludzkiego życia. Do swoich celów potrafi wykorzystać ludzkie słabości. Jest cyniczny i wyrachowany. Nie wierzy w człowieka i w jego możliwości wybierania tego, co dobre.
Mefistofeles jest duchem, który ciągle przeczy. Jest częścią ciemności, która - paradoksalnie – ciągle stwarza światłość. Obdarzony nadprzyrodzonymi mocami potrafi podróżować w czasie i przestrzeni, spełniać życzenia oraz przybierać różne postaci. Przegrywa zakład z Bogiem, gdyż nie docenia możliwości rozwoju duchowego człowieka.
Cierpienie
Małgorzata drogo płaci za swoją bezgraniczną miłość do Fausta. Zabija swoją matkę, by móc spotykać się z ukochanym. Przyczynia się do śmierci brata, który stając w obronie jej godności zostaje zamordowany przez Fausta. Opuszczona i samotna rodzi dziecko, które topi w obawie przed wyalienowaniem ze społeczeństwa.
Jest świadoma swoich postępków. Zhańbiona i porzucona dziewczyna popada w obłęd. Cierpi z miłości do Fausta oraz z odrazy do własnych czynów, do których doprowadziło ją jej szczere uczucie. Jej śmierć jest przyczyną ogromnych cierpień, ale też przemiany wewnętrznej Fausta.
Przemiana
Faust przechodzi przemianę duchową. Paradoksalnie, jego rozwój jest spowodowany działaniami Mefistofelesa, który chce omamić go ziemskimi rozkoszami i nakłonić do zaspokajania jedynie własnych, niskich potrzeb.
Początkowo Faust - rozczarowany nauką, granicami poznania i skończonością człowieka - traci sens życia. Próbuje nawet popełnić samobójstwo. Swoje nadzieje pokładać zaczyna w czarnej magii, w której upatruje możliwości pokonania granic poznania. Nie potrafi znaleźć sensu życia. Nic go nie cieszy. Podpisuje pakt z Mefistofelesem, który obiecuje mu, że pokaże mu różne odcienie życia, dzięki którym zapragnie żyć bardziej.
Działania diabła odnoszą przeciwny skutek. Faust wyzwala się w końcu spod mocy diabła i dostrzega, że sensu życia nie należy szukać w zaspokajaniu własnych hedonistycznych potrzeb, lecz pracując na rzecz ogółu.
Dzięki pomocy diabła tworzy utopijne państwo, gdzie żyje szczęśliwie przez długie lata. Faust odnajduje szczęście i spokój. W końcu wymawia słowa, na które tak długo czekał Mefistofeles: „Chwilo, trwaj”. Gdy jednak diabeł w momencie śmierci Fausta zjawia się, by zabrać jego duszę, nie ma już nad nim władzy.
Wędrówka
Diabeł zabiera Fausta w podróż w czasie i przestrzeni. Dzięki tym wędrówkom zaczyna on dojrzewać wewnętrznie. Początkowo zgodnie z wolą Mefistofelesa ulega własnym pragnieniom i zaspokaja jedynie swoje hedonistyczne potrzeby.
Z czasem zaczyna jednak dostrzegać, że sensem życia jest coś więcej, niż tylko uleganie własnym, egoistycznym potrzebom. W końcu Faust odnajduje spokój i sens życia w działaniu na rzecz stworzonej przez siebie społeczności żyjącej w utopijnym państwie.
Bóg
Bóg przedstawiony w „Fauście” jest Bogiem oświeconym, przychylnym człowiekowi. Bezgranicznie wierzy w jego dobro i umiejętność wybierania właściwej drogi. Nawet jeśli człowiek błądzi, nie oznacza to, że jest zły. Bóg jest pewien, iż Faust - wystawiony na próbę przez Mefistofelesa - nie da się zwieźć, że znajdzie właściwą drogę, która wskaże mu sens życia.
Artysta
Poeta jest w stanie stworzyć prawdziwie oryginalne dzieło jedynie wówczas, gdy pochodzi ono z autentycznych przeżyć. Rolą poezji jest służenie potomnym. Poeta zaś winien być jednostką wybitną, zdolną do aktów twórczych zrodzonych z natchnienia, które z kolei wiąże się z samotnością, autonomią, wolnością.
Miłość
W dramacie przedstawione są dwa wątki miłosne. Pierwszy z nich to związek pomiędzy Faustem i Małgorzatą. Ich miłość jest dramatyczna, prowadzi do wielu tragedii ludzkich. Dla Fausta stanowi ona jedynie zaspokojenie swoich cielesnych żądz, dla Małgorzaty jest prawdziwym i czystym uczuciem.
Drugi wątek miłosny to uczucie pomiędzy Faustem i Heleną. Ich miłość jest szczęśliwa, a związek rozwija się harmonijnie. U boku Heleny Faust odnajduje prawdziwe spełnienie i spokój.