Faust - interpretacja

Problematykę „Fausta” stanowi zmaganie się człowieka z własnymi ograniczonymi możliwościami i własną skończonością. Faust odczuwa ciągły głód wiedzy. Nie może pogodzić się z tym, iż jest wyłącznie człowiekiem, który podporządkowany został prawom natury. Chce przekroczyć granice ludzkiego poznania, być równy duchom.

Ta niemoc doprowadza go do autodestrukcji. Wywołuje huśtawkę nastrojów. Sprawia, że Faust wyrzeka się wszystkiego, co związane jest z życiem. Neguje nawet wiarę. Swoje zainteresowania kieruje w stronę czarnej magii, by dzięki niej przekroczyć bariery przyrodzone ludziom. Nie waha się nawet podpisać paktu z diabłem, by dzięki niemu odnaleźć sens życia.

Faust przeżywa klęskę na różne sposoby. Jako uczony nie potrafi pokonać granic poznania. Jako mężczyzna nie potrafi w pełni zaznać szczęścia w miłości. Będą artystą - za cenę możliwości tworzenia - jest samotny. Jako władca musi przyzwalać na nieszczęścia poszczególnych jednostek, by zapewnić szczęście ogółowi.

Drugim problemem podjętym w dramacie jest doskonalenie się człowieka, a przez to odnajdywanie sensu i celu życia. Dzięki ciągłej negacji Mefistofelesa, Faust zaczyna doskonalić się jako człowiek. W końcu odnajduje sens życia. Pracuje dla innych i to przynosi mu szczęście i spokój. Wyzwala się w końcu spod władzy Mefistofelesa i, choć ten przychodzi po jego duszę w chwili śmierci, Faust jest już zbawiony.

Kolejnym problemem podjętym przez autora „Fausta” jest wizja oświeconego Boga. Bóg przedstawiony w dramacie jest pełen wiary w człowieka i w jego umiejętność dokonywania właściwych wyborów:

Człek sprawiedliwy w swym ciemnym popędzie
Dobrze rozeznać umie prawą drogę.

Z tego też powodu Bóg zgadza się, by Mefistofeles wystawił Fausta na próbę. Bóg jest pewien, że Faust, choć błądzi, zdoła odnaleźć właściwą drogę, nim dobiegnie kres jego ziemskiej wędrówki. Bóg mówi o Fauście:

Choć teraz służy mi tylko opacznie,
Ja niezadługo w jasność go wywiodę.
Ogrodnik wszak, gdy szczep zielenieć zacznie,
Już wróży kwiatów, owoców urodę.