Swoje rozważania w Poetyce Arystoteles opiera na dwóch zasadniczych elementach: wyłożeniu tezy oraz jej uzasadnieniu poprzez przytoczenie przykładów literackich pochodzących ze starogreckich tragedii.
Pierwszym tematem poruszonym przez filozofia jest poezja, którą definiuje jako naśladownictwo (gr. mimesis). Poezja zasadza się na rytmie, słowie oraz melodii. Samo napisanie słowa nie czyni go jeszcze poezją – konieczne jest również wystąpienie pozostałych składników. Jako przykłady poetyckie podaje autor komedię, tragedię czy dytyramb. W poezji możemy odnaleźć ludzi, którzy są źli, dobrzy, lub podobni do nas. Tak naprawdę poezja powstaje z ludzkiej potrzeby i radości powtarzania tego, co człowiek dostrzega w otaczającej go rzeczywistości, w naturze. Niektórzy twórcy mają tendencję do tworzenia tragedii (ci, którzy są pesymistami), a niektórzy komedii (ci, z większym poczuciem humoru). Arystoteles wspomina Homera zarówno jako twórcę poważnego, jak i autora, który przyczynił się do powstania komedii.
W następnych fragmentach Arystoteles próbuje zdefiniować tragedię – jest to naśladowanie poważnego wątku, z wykorzystaniem ozdobnego języka i przedstawione w dramatycznej formie. Każda tragedia składa się z sześciu zasadniczych elementów:
- konstrukcja fabularna
- charaktery postaci
- treść wypowiedzi postaci
- język (forma wypowiedzi postaci)
- pieśni
- wyrażenia wzrokowe
Każda fabuła musi posiadać wyraźny początek i koniec, nie powinna być zbyt trudna do zrozumienia całościowo, ale jednocześnie winna odznaczać się odpowiednią złożonością. Ma mieć charakter zwarty i pozbawiony dygresji oraz epizodów. Autor tragedii kieruje się zasada podobieństwa do rzeczywistości i prawdopodobieństwa, opisuje fikcję, a nie wydarzenia prawdziwe. Fabuła może zawierać element zaskoczenia odbiorcy, zwaną przez Arystotelesa perypetią, nagłym zwrotem akcji.
Na każdą tragedię składają się następujące elementy konstrukcyjne:
- prolog
- epejsodiony
- eksodos
- parodosy i stasima (dialogowane części chóralne)
Autor wskazuje, że trwogę u odbiorcy tragedii należy wywoływać poprzez fabułę, a nie środki stylistyczne i sceniczne. Muszą zawiązać się w akcji odpowiednie relacje i wątki np. do konfliktu dochodzi między bliskimi.
Charaktery bohaterów objawiają się w ich działaniach i słowach. Zawsze powinna to być osoba, z którą czytelnik może się utożsamiać.
W tragedii najważniejszy jest dylemat, tzw. supeł, do rozwiązania którego dochodzi na końcu utworu. Arystoteles opisuje sposób tworzenia dylematu i jego rozwikłania.
W kolejnych ustępach filozof wykłada możliwe, występujące kategorie językowe jak głoska, sylaba, spójniki, czasowniki, rzeczowniki czy inne wyrażenia, a także rozmaite typy wyrazów: m.in. proste, złożone, neologizmy i wyrazy podniosłe, skrócone czy rozszerzone. Najwięcej uwagi poświęca on metaforze – to od Arystotelesa pochodzi współczesna definicja tego środka stylistycznego: Metafora jest to przeniesienie nazwy jednej rzeczy na inną: z rodzaju na gatunek, z gatunku na rodzaj, z jednego gatunku na inny, lub też przeniesienie nazwy z jakiejś rzeczy na inną na zasadzie analogii.
Autor przedstawia także najważniejsze cechy języka w utworze poetyckim – powinien być przejrzysty, ale niezbyt prosty, a pisarz powinien wykazać się dużym wyczuciem jak chodzi o metaforę. Zbyt duża ilość metafor może nadać tekstowi charakter zagadki i uczynić niezrozumiałym. Dla wybrzmienia utworu najważniejsze jest użycie podniosłych wyrazów.
Dowiadujemy się także o podobieństwie między tragedią a eposem. Arystoteles przedstawia zestaw cech jakimi powinien się on odznaczać: nie zawiera pieśni; jest pisany wierszem i jest dość obszerny; wątki akcji mogą przebiegać równolegle; epos może być bardziej niewiarygodny niż treść tragedii. Autor porównuje te dwa gatunki. Uważa, że podczas wystawiania tragedii aktorzy przesadzają w swojej grze, co powoduje, że jest ona wulgarna w wymowie. W zasadzie tragedia zawiera wszystkie składniki eposu i jeszcze więcej. Posiada bardziej zwartą fabułę i jest szybsza w percepcji.
Na końcu tekstu filozofii przyznaje, choć ostrożnie, wyższość tragedii nad eposem.