Charakterystyka Orgona

Siłą Molierowskiego „Świętoszka” stały się głównie doskonale skonstruowane, charakterystyczne postaci, w których autor bardziej chciał wyrazić określone postawy niż sportretować realne (lub tylko możliwe w rzeczywistości) osoby. Za zabieg prawdziwie godny miana geniuszu uważać jednak należy uczynienie zupełną przeciwnością tytułowego bohatera postać, która w świecie przedstawionym najbardziej mu sprzyja i najgoręcej pragnie jego przyjaźni.

Orgon zdaje się być przeciwieństwem Tartuffa we wszelkich aspektach; cechuje go przede wszystkim pobożność prawdziwa, nie szukająca publiczności i poklasku, wynikająca ze szczerej potrzeby serca i realizująca się w drobnych detalach codziennego życia. Z relacji domowników dowiadujemy się, że przed poznaniem świętoszka był on człowiekiem znanym ze swej mądrości i prawości, otwartym i towarzyskim, przede wszystkim zaś oddanym rodzinie, o której możemy się domyślać, iż była kiedyś szczęśliwą i w spokoju zażywającą dobrej sławy u innych.

Pojawienie się Tartuffa wyzwoliło w Orgonie nie znaną mu dotychczas bigoterię, ale jednocześnie obnażyło inną cechę jego charakteru, w której biegunowo różnił się od swego „brata” – naiwność i posuniętą do granic rozsądku wiarę w drugiego człowieka, w której gotów był wyrzec się własnego szczęścia i dóbr materialnych w imię przyjaźni. Zaślepienie aktorstwem świętoszka doprowadziło nawet do skłócenia Orgona z całą rodziną, i przeciw niej był bowiem gotów bronić niewinności bezbronnego człowieka, jakiego pragnął widzieć w Tartuffie. Bohater jawi się tym samym jako jednostka dążąca do sprawiedliwości, którą wyżej sobie ceni nawet niż względy rodzinne, co w innych warunkach uznać by należało za przejaw szlachetności i bezgranicznej bezinteresowności – cechy jak najbardziej godne podziwu.

Łatwowierność Orgona okazuje się zgubna dla całej rodziny, ale nie zostaje de facto ukarana tak boleśnie, jak obłuda Tartuffa, w czym domyślać się możemy przesłania komedii jako przestrogi dla ludzi podobnych pobożnemu szlachcicowi, by w wyborze swoich przyjaciół i doradców wystrzegali się jednostek przesadnie oddanych idei i oderwanych od realiów codziennego życia, a przez to noszących piętno niebezpiecznych fanatyków.