Groteska w Sklepach cynamonowych

Groteskowość to bardzo istotna cecha „Sklepów cynamonowych”. Przejawia się ona w głównie na poziomie konstrukcji świata przedstawionego i postaci, ale także samej akcji, narracji i stylu.

Czasoprzestrzeń

W „Sklepach cynamonowych” mamy do czynienia z groteskową konstrukcją czasu i przestrzeni. Czas ulega tu wyraźnemu zdeformowaniu, np. akcja opowiadania „Noc wielkiego sezonu” rozgrywa się w trzynastym miesiącu roku kalendarzowego. Nie jest to zatem czas odmierzany według tradycyjnych reguł, ale jakiś boczny nurt – nieoficjalny i nigdzie nienotowany („To, o czym tu mówić będziemy, działo się tedy w owym trzynastym, nadliczbowym i niejako fałszywym miesiącu tego roku”). To czas marzenia sennego, ale także literatury, która niejako przenosi czytelnika w inny wymiar. Ponadto regułami odmierzania czasu nie jest tradycyjny kalendarz, ale, pojawia się tu czas mitologiczny czy dobowy, a jak zaznacza Jerzy Jarzębski, w obrębie czasu rocznego można wyróżnić np. cykl kulturowy, liturgiczny, astronomiczny czy handlowy, związany z działalnością sklepu ojca (wielki sezon – martwy sezon).

Widać tu zatem wyraźne inspiracje teorią względności Alberta Einsteina. Czas staje się wymiarem subiektywnym. Deformacji ulega również przestrzeń „Sklepów cynamonowych”. Miasto staje się wielkim labiryntem, w którym oddalenie się od centrum może skutkować zagubieniem na peryferiach – albo w obrębie wszechwładnej natury albo nowoczesnej ulicy Krokodyli pełniej wyuzdanych pokus i jaskrawej nowoczesności.

Bohaterowie

Również bohaterowie prozy Schulza podlegają zabiegom groteskowym. Kobiety emanują tu wieloznacznym i władczym erotyzmem: prostytutki przechadzają się drapieżnym krokiem, przypominają dzikie zwierzęta, kuzynka Łucja porównuje się do rośliny z rozkwitłą głową, niepełnosprawna umysłowo Tłuja ma zaś w sobie coś zwierzęco-demonicznego, jest niczym pogańska bogini, Adela z kolei jawi się jako rzymska Pomona, bogini urodzaju, odnosząca zwycięstwo nad królestwem-domem. Mężczyźni natomiast są tu całkowicie zdominowani przez kobiety. To mężczyźni-bankruci duchowi, jak wujek Marek lub kuzyn Emil. Ojciec – kluczowa męska postać opowiadań to z kolei mityczny patriarcha rodu, król, a jednocześnie diaboliczny demon. Ojciec przechodzi dziwaczne metamorfozy, zmieniając się w kondora czy karakona.

Akcja, narracja, styl

Groteskowej deformacji ulega także akcja „Sklepów cynamonowych”. Przedstawione wydarzenia pozbawione są związków przyczynowo-skutkowych, akcja ulega wyraźnemu rozluźnieniu. W świecie przedstawionym niejednokrotnie panuje logika snu czy baśniowej wyobraźni. Ojciec zamienia się zatem w karakona, a główny bohater wracając nocą do domu, odbywa podróż po mieście zaczarowaną dorożką. Narracja i styl podlegają z kolei zasadzie synkretyzmu. Łączy się tu różne kategorie estetyczne: komizm i tragizm, np. wielkie królestwo ptaków ojca zostaje zniszczone przez służącą Adelę, która wymiata ptasie odchody. Ponadto realizm i naukowość przeplatają się z poetyką nadrealizmu i magiczności.

Polecamy również:

  • Sklepy cynamonowe – plan wydarzeń

    1. Popołudniowy spacer Józefa z matką.2. Józef i jego matka odwiedzają ciotkę Agatę3. Józef podsłuchuje rozmowy chorego ojca z Bogiem. Więcej »

  • Sklepy cynamonowe - opracowanie (geneza, czas i miejsce akcji, znaczenie tytułu)

    Twórczość prowincjonalnego nauczyciela z Drohobycza cieszy się niesłabnącym zainteresowaniem.  Utwory Brunona Schulza nie są bowiem łatwe do sklasyfikowania; wątek fabularny schodzi bardzo często na dalszy plan, na rzecz poetyckiej linii narracyjnej. Więcej »

  • Sklepy cynamonowe - problematyka

    „Sklepy cynamonowe” stanowią symbol artystycznej drogi do niezwykłości, ciągłego przekraczania skonwencjonalizowanych barier społecznych, ogniskowanych w prowincjonalnym miasteczku. Więcej »

  • Sklepy cynamonowe - bohaterowie

    Bohaterowie zbioru opowiadań Schulza zostali podzieleni podług płci. Gloryfikowana męskość została zmitologizowana, kobiecość określona zaś poprzez zwyczajność, materialność oraz destrukcyjny erotyzm. Więcej »

  • Narracja w Sklepach cynamonowych

    Narracja w „Sklepach cynamonowych” to iście awangardowa mieszanka z jednej strony czystego, niemal namacalnego realizmu, intelektualizmu i naukowości, z drugiej natomiast stylu maksymalnie zmetaforyzowanego i surrealistycznego. Mamy tu zatem do czynienia ze zjawiskiem łączącym narracyjność... Więcej »

Komentarze (0)
Wynik działania 3 + 1 =
Ostatnio komentowane
nic nie rozumim
• 2025-03-11 20:47:40
dzięki
• 2025-03-10 15:14:41
bardzo to działanie łatwe
• 2025-03-03 13:00:02
Jest nad czym myśleć. PEŁEN POZYTYW.
• 2025-03-02 12:32:53
pozdro mika
• 2025-02-24 20:08:01