„Do młodych” Adama Asnyka to wiersz, który został napisany w roku 1880. Tytuł utworu bardzo wyraźnie sugeruje adresata – jest nim pokolenie ludzi młodych, kierujących się innymi zasadami i ideami niż jego poprzednicy.
Warto odwołać się do w tym miejscu do samego Asnyka – jeden z najbardziej poważanych poetów polskiego pozytywizmu był człowiekiem bardzo mocno zakorzenionym w tradycji romantycznej, lecz po klęsce powstania styczniowego, dostrzegłszy konieczność zmian w myśleniu o niepodległości, zaczął zwracać się ku nowej ideologii.
„Do młodych” - analiza
„Do młodych” składa się z pięciu równomiernie zbudowanych strof. Są one heterometryczne (liczba sylab w wersie nie jest równa w obrębie jednej zwrotki, w tym wypadku wynosi: 11, 10, 11, 11, 7) i liczą po pięć wersów. W utworze pojawiają się rymy w układzie: abaaba (nie występują rymy międzystrofowe). Można wyróżnić wśród nich żeńskie (np. cele : czele) oraz męskie (mrok : wzrok, snach : gmach).
Warstwa stylistyczna wiersza Adama Asnyka jest rozbudowana. Najliczniej pojawiają się epitety, np.: „legendowy mrok”, „barwnych mitów”, „zdobywcy młodzi”. Występują także interesujące metafory („otrząśniecie kwiaty barwnych mitów”, „rozproszycie legendowy mrok”, „mgłę urojeń zedrzecie z błękitów”) oraz obecne są anafory (rozpoczynanie kolejnych wersów w ten sam sposób - „chociaż…”).
„Do młodych” - interpretacja
Utwór Adama Asnyka rozpoczyna się apostrofą do odbiorców: „Szukajcie prawdy jasnego płomienia!”. Podmiot liryczny stawia przed adresatami zadanie niezwykle trudne, lecz zdaje sobie sprawę z tego, iż świat wciąż pędzi naprzód, a wraz z nim – idą naprzód ludzie. Młodzi pozytywiści będą kolejnym ogniwem tego nieprzerwanego łańcucha i w dużej mierze to od nich zależy sytuacja, z jaką przyjdzie się zetkną nowemu pokoleniu. Dlatego też muszą nauczyć się szanować dorobek poprzednich generacji i „nie deptać przeszłości ołtarzy”.
W wierszu Asnyka bardzo wyraźnie przedstawiany jest postęp, który od wieków jest udziałem człowieka. Na bazie przeszłości – poprzez teraźniejszość – budowana jest przyszłość. Jeśli działania żyjących okażą się przemyślane i właściwe, może okazać się piękna i satysfakcjonująca (w ten sposób najczęściej patrzą na nią ludzie mający ją kształtować – młodzi „wraz z całą tęczą idealnych snów”).
Wiersz można odnieść także do sytuacji w kraju – na jego ziemi ojczystej po powstaniu styczniowym (1863-1864) doszło do przewartościowań. Ze względu na znaczne różnice poglądów były ono trudne do przeprowadzenie i niepozbawione konfliktów.
Asnyk zwraca więc uwagę, iż w każdej epoce pojawiają się nowe cele i każda z nich ma swój udział w budowie „gmachu przyszłości”. Proces ten nie może jednak odbywać się poprzez całkowite odrzucenie dokonań i idei poprzednich pokoleń. Poeta wyraźnie mówi:
(…) Ale nie depczcie przeszłości ołtarzy,/ Choć macie sami doskonalsze wznieść;/ Na nich się jeszcze święty ogień żarzy,/ I miłość ludzka stoi tam na straży (…).
Praca przodków jest godna wszelkiego szacunku nie tylko ze względu na to, iż może stać się podstawą czegoś nowego, ale również dlatego, że często stanowiła sens życia tych ludzi oraz podejmowana była z dobrych i właściwych pobudek („miłość ludzka stoi tam na straży”).
Wiersz „Do młodych” Adama Asnyka przedstawia prawidłowość nieustannych przemian, jakie zachodzą w ludzkiej umysłowości na przestrzeni wieków. Poeta dostrzega entuzjazm nowych pokoleń, które często przykładają do swojej misji tak wielką wagę, że gotowe są zaprzepaścić dokonania poprzedników. Asnyk przestrzega ich jednak wykazując, że sami kiedyś będą zmuszeni ustąpić, a ich miejsce zajmą kolejne pokolenia. Nie należy więc kwestionować tego, co wypracowano przed nami. Wręcz przeciwnie – na ich dorobku (dostrzegając zarówno jego pozytywne, jak i negatywne strony) należy wznosić „gmach przyszłości”.