 |
| Antonio Vivaldi |
Antonio Lucio Vivaldi urodził się 4 marca 1678 w Wenecji, jako syn cyrulika, który prawdopodobnie nauczył go gry na skrzypcach. Zgodnie z przyjętymi ówcześnie zwyczajami jako najstarszy syn został przeznaczony do stanu duchownego, choć nigdy nie czuł do niego powołania i nauki w tym kierunku pobierał bardzo niechętnie. Zakończył je stosunkowo późno, przyjmując święcenia kapłańskie dopiero 23 marca 1703 roku.
Jesienią Vivaldi rozpoczął pracę w sierocińcu dla dziewcząt Ospedale della Pieta, która okazała się najdoskonalszą inspiracją dla jego twórczości. Znajdująca się w nim szkoła słynęła z doskonałego poziomu kształcenia muzycznego – współpracował z nią również niezwykle popularny we Włoszech kompozytor Domenico Scarlatti – oraz z gromadzących szeroką publiczność, cotygodniowych koncertów.
Od 1718 roku rozpoczyna się okres podróży Vivaldiego po Europie, w którym nigdy nie zaprzestał komponowania na rzecz sierocińca, choć zajmowały go liczne koncerty na rozmaitych dworach i związana z nimi praca nad dostarczaniem nowego repertuaru. Pierwsze dwa lata spędził na dworze margrabiego Hesse-Darmstad w Mantui, gdzie zajmował się głównie komponowaniem muzyki świeckiej. Powrócił do Wenecji w 1727 roku prawdopodobnie posiadając już w zanadrzu ostateczną wersję swojego najbardziej znanego dzieła – cyklu pt. „Cztery pory roku” powstałego na podstawie anonimowych sonetów, które odnalazł podczas podróży po Włoszech.
Rozwój jego kariery coraz silniej ograniczały wtedy wpływy Kościoła, z którym Vivaldi pozostawał w ostrym konflikcie – tłumacząc się dolegliwościami związanymi z astmą od dawna nie odprawiał już mszy, otwarcie przyznawał również, iż nigdy nie odczuwał powołania do życia księdza, toteż jego stosunki z podopiecznymi z sierocińca postrzegane były jako naganne. W świetle tych okoliczności artysta mógł liczyć na szerszą i bardziej entuzjastyczną publiczność we Francji, Niemczech i Niderlandach niż we własnej ojczyźnie. Liczne podróże po Europie kolidowały jednak z obowiązkami nauczyciela, toteż Vivaldi został zwolniony z posady w sierocińcu w 1740 roku. Udał się wówczas do Wiednia stanowiącego w tym czasie światowe centrum w dziedzinie muzyki, jednak już po kilku miesiącach nabawił się ciężkiej infekcji, prawdopodobnie o podłożu gastrycznym. Zmarł 28 lipca 1741, pochowano go na miejscowym cmentarzu dla ubogich.
Vivaldi pozostawił po sobie ponad 500 koncertów i prawie 150 utworów wokalnych. Pierwszy okres twórczości kojarzony jest głównie z gatunkiem sonaty, z którym wiązał się opublikowany w 1705 roku zbiór utworów na trzy instrumenty, ciszący się sporym powodzeniem u ówczesnych odbiorców. Sławę młodego kompozytora ugruntował w rok później cykl koncertów skrzypcowych, które zapowiadały już przyszłą twórczość skupioną głownie wokół tego instrumentu. W 1713 roku powstała pierwsza i jednocześnie ciesząca się największą popularnością opera Vivaldiego pt. „Ottone in Villa” (w sumie skomponował 35 dzieł tego typu), zaś jego „opus magnum” – cykl sonat zatytułowany „Cztery pory roku” – doczekał się publikacji w 1727 roku w ramach dzieła „Il cimento dell'armonia e dell'inventione”; stanowił on jedną z najdoskonalszych realizacji postulatu muzyki instrumentalnej jako ilustracji emocji, uczuć i dramatyzmu świata zewnętrznego, jakie oddziaływały na twórcę. Doskonale odnalazł się także w formie muzyki kameralnej, którą tworzył głównie na zamówienie swoich pracodawców; co ciekawe – pomimo przynależności do kleru jego twórczość religijna ma charakter okazjonalny i wypada raczej blado na tle oper i koncertów o stricte świeckiej tematyce.