Po ogłoszeniu ekskomuniki Marcina Lutra przez papieża Leona X w roku 1521, dla dalszych losów reformacji luterańskiej decydujące znaczenie miały antagonizmy społeczne oraz polityczne na obszarze Rzeszy. Pomimo wysiłków podejmowanych przez Maksymiliana I Habsburga, Cesarstwo pozostawało tworem złożonym z kilkuset jednostek politycznych o odmiennej strukturze społecznej oraz gospodarczej. Zamieszkiwali je ludzie posługujący się różnymi dialektami, a czasem nawet językami. Nie brakowało w ówczesnym czasie rozmaitych napięć społecznych, a także przeciwstawnych dążeń władców.
Z czasem ferment religijny oraz społeczny ogarnął obszar całych Niemiec. Normą stało się, iż w każdym większym ośrodku działał teolog o reformatorskich ambicjach. W roku 1525 wybuchło wielkie powstanie chłopskie – tzw. wojna chłopska, na terenach południowych oraz środkowych Niemiec.
Między powstańcami szerzyły się radykalne poglądy kaznodziei reprezentującego skrajny odłam luteranizmu – Tomasza Münzera. Ten ostatni występował przeciwko ówczesnemu porządkowi społecznemu, hierarchii kościelnej, prywatnej własności.
Za początek jednak wielkich wojen chłopskich uważa się wystąpienie członków tej grupy społecznej w roku 1524 w hrabstwie Stuhlingen. Jako podstawową przyczynę wymienia się najczęściej zwiększenie ciężarów dworskich. Powstanie w błyskawicznym tempie zaczęło rozszerzać się na obszarach Rzeszy. Sytuacja taka miała miejsce przede wszystkim dzięki poparciu powstańców przez ubogą ludność miejską.
Wśród ruchu powstańców powstały liczne programy polityczne. Nurt radykalny reprezentował wcześniej wspomniany Münzer. Natomiast bardziej umiarkowany program został sformułowany przez osoby, które nie chciały otwartego konfliktu zbrojnego, a jedynie poprawy warunków swojego bytu.
Program tych ostatnich został sformułowany w tzw. 12 artykułach, w tym zawierały one między innymi: zniesienie poddaństwa, czy też obniżenie wymiaru pańszczyzny. Pomimo prób zawarcia porozumienia, wojna chłopska toczyła się dalej na terenach Rzeszy.
Wojna chłopska w Niemczech – Przebieg
Jednym z istotniejszych wydarzeń, które miały miejsce w toku wojny chłopskiej, była tzw. rzeź w Weisbergu. Wówczas to w połowie kwietnia w roku 1525 grupa chłopów, którymi dowodził Jackleina Rohrbacha, obiła rózgami na śmierć krewnego cesarza Maksymiliana – hrabiego Ludwika von Helfensteina. W efekcie tych wydarzeń szlachta zaczęło odnosić się wrogo do powstańców. Miasto w odwecie zostało doszczętnie zniszczone, a sam przywódca został żywcem spalony.
W kolejnych miesiącach powstańcom udało się opanować liczne zamki, klasztory oraz miasta. Po tych wydarzeniach zwolennicy umiarkowanego programu rozpoczęli pertraktacje ze Związkiem Szwabskim. W efekcie przywódca tego ostatniego – Truchesessow, miał czas na zebranie większych sił, a następnie pokonanie powstańców w Wirtembergii i Frankonii. Już pod koniec kwietnia tego samego roku stłumiono powstanie w Szwabii.
Do decydującej bitwy doszło 15 maja pod Frankenhausen. Zniszczono wówczas siły chłopów pod wodzą Thomasa Münzera. Ten ostatni dostał się najpierw do niewoli, następnie był torturowany i stracony przez ścięcie 27 maja. Do końca października powstanie praktycznie zostało stłumione. Zaprzestano wówczas dalszych działań przeciwko chłopom.
Wojna chłopska w Niemczech – Skutki
Najgorsze skutki wojny chłopskiej dotknęły zaraz po jej zakończeniu samych chłopów. Śmierć miało ponieść nawet 100 tysięcy osób. Tym którym udało się przeżyć - utracili wszelkie wcześniejsze prawa. Dodatkowo na osoby, które brały czyny udział w powstaniu, nakładano olbrzymie grzywny bądź też okrutne kary – ścięcia, wyłupywanie oczu, odcinanie palców. Poza tym wszyscy przywódcy wśród powstańców zostali skazani na śmierć.
W takiej sytuacji liczna grupa chłopów żyła przede wszystkim z rabunków. Z drugiej strony w efekcie wojny chłopskiej wzbogaciła się zwycięska szlachta. Natomiast skutki gospodarcze były druzgocące dla Niemiec, ze względu na olbrzymie starty chłopów. W skutek czego Niemcy w toku wojny trzydziestoletniej nie stanowiły żadnej poważniej siły.