Stronnictwo czerwonych - poglądy, członkowie

Na początku lat 60. w Królestwie Polskim pojawiły się dwa silne i przeciwstawne sobie obozy polityczne, mimo że obydwa dążyły do tego samego – odzyskania niepodległości przez Polskę. Radykalniejszym ze stronnictw byli tzw. „czerwoni” - wierzący w konieczność jak najszybszego wywołania powstania.

Czerwoni wywodzili się głównie z kręgów młodych i entuzjastycznie nastawionych patriotów, którzy wierzyli w siłę zrywu polskiego. Przekonywali, że Polacy są zdolni wyzwolić się o własnych siłach. Swoje oparcie znajdowali w środowisku warszawskich szkół wyższych, jak również w polskich członkach rosyjskiego korpusu oficerskiego, zwłaszcza w garnizonach w Warszawie i Petersburgu. Często młodzież, wierzącą w konieczność walki zbrojnej, nazywano „młodymi gniewnymi” (określenie to było używane jeszcze w latach 50. XIX wieku).

Czerwoni wierzyli w konieczność wywołania powstania jak najszybciej. Uważali, że Imperium Rosyjskie jest wewnętrznie słabe i da się je pokonać dzięki sile i determinacji powstańczej. W przeciwieństwie do białych nie zwracali aż takiej uwagi  na istniejącą sytuację polityczną. Według nich wszystkie reformy państwowości powinny zostać przeprowadzone od razu i bez wahania. Z tych to powodów „czerwoni” gorąco popierali manifestacje patriotyczne i „żałobę narodową” z początku lat 60. Utworzyli też w roku 1862 Centralny Komitet Narodowy – zalążek państwa podziemnego. To głównie w ich ugrupowanie wymierzona była zarządzona przez władze rosyjskie i Aleksandra Wielopolskiego branka, czyli pobór do wojska młodzieży. Sprowokowało to przedwczesny wybuch powstania, którego siłą napędową byli przez pierwsi dni czerwoni. Po przyłączeniu się do powstania białych sytuacja znacznie się skomplikowała, a obydwa stronnictwa często zwalczały się wzajemnie.

Wśród wybitnych przedstawicieli „czerwonych” można wymienić Zygmunta Sierakowskiego, Apollona Korzeniowskiego i Jarosława Dąbrowskiego.